مقاله کودکان عقب مانده آموزش پذیر تحت فایل ورد (word) دارای 11 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله کودکان عقب مانده آموزش پذیر تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله کودکان عقب مانده آموزش پذیر تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله کودکان عقب مانده آموزش پذیر تحت فایل ورد (word) :

کودکان عقب مانده آموزش پذیر

مقدمه :

کودکان امروز آینده سازان و گنجینه های گران بهای فردا هستند این گلهای خندان باغ زندگی نیاز به نگهداری و پرورش صحیح دارند تا بتوانند رشد یافته و شکوفا شوند. از آنجا که پرورش این سرمایه های زندگی بر عهده ما آموزگاران و مربیان تعلیم و تربیت است، باید این مسئولیت بزرگ را آگاهانه و هوشیارانه بپذیریم.از این رو سعی ما در نوشتن این مقاله افز

ودن مطالبی در این مورد هر چند ناچیز و اندک، خواهد بود در این مقاله تأکید بر دو گروه کودکان عقب مانده و سرآمد می باشد.و بر گروه متوسط چندان تأکید نخواهیم کرد.(چون این گروه از لحاظIQ و از لحاظ آموزشی و تربیتی وسایر لحاظ نُرم بوده و نیازچندانی نسبت به گروه های بالا ندارند.)
امید است که این مقاله هر چه بیشتر برای دست اندر کاران تعلیم و تربیت و آموزگاران دلسوز و متعهد مفید واقع شود. محمدی فروردین1383
همیشه در کلاس بچه هایی وجود دارند که نسبت به همکلاسیهای خود مطالب را زودتر یا دیرتر یاد می گیرند. کودکانی وجود دارند که در کلاس فعال هستند. پر جنب و جوشند و فعالانه در فعالیت های گروهی شرکت می کنند. همچنین کودکانی نیز هستند که از وظایف خود شانه خالی می کنند، مورد تمسخر دیگران قرار می گیرند و گوشه های کلاس را برای خود انتخاب می کنند و تنهایی را دوست دارند و بیشتر اوقات در خود فرو رفته با خود حرف می زنند یا غرق در رویا هستند و یا بازی میکنند.و آیا این عادلانه است که ما آن ها را فراموش کنیم و اهمیت ندهیم و به دیگران اجازه بدهیم که آن ها را مسخره کنند؟
کودکان سرآمد و کودکان عقب مانده را تحت عنوان کوکان استثنایی نام می برند. بدیهی است که اول از همه لازم است که یک تقسیم بندی از کودکان از لحاظ هوشی داشته باشیم. اما قبل از آن باید چند اصطلاح توضیح داده شوند.
هوش: (intelligence ) برای هوش تعریف واحدی به دست نیامده است. و صاحب نظران مختلف آن را به گونه های مختلف تعریف کرده اند. بنابر این نمی توان تعریف واحدی از هوش به دست داد که مورد توافق همه روانشناسان وابسته به رویکردهای مختلف

باشد با این حال عناصری از هوش وجود دارند که مورد توافق غالب پژوهش گران است. گیج و برلاینر (1992) این عناصر را در سه دسته زیر قرار دادند:
1:توانایی پرداختن به امور انتزائی، منظور این است که افراد باهوش بیشتر با امور انتزائی (اندیشه ها، نمادها، روابط، مفاهیم، اصول) سر و کار دارند تا امو

ر عینی(ابزارهای مکانیکی، فعالیت های حسی)
2:توانایی حل کردن مسائل، یعنی توانایی پرداختن به موقعیت های جدید نه فقط دادن پاسخ های از قبل آموخته شده به موقعیت های آشنا
3:توانایی یادگیری، به ویژه یادگیری انتزاعیات، از جمله انتزاعیات موجود در کلمات و سایر نمادها و نیز توانایی استفاده از آن ها
استیس2 هوش را اینگونه تعریف می کند: (( هوش به رفتار انطباقی فرد اشاره می کند که معمولاً دارای عنصری از حل مسئله و به وسیله فرایند ها و عملیات شناختی هدایت می شوند))
پیاژه3 هوش را فعالیتی می داند که از شخص سر می زند و دائماً در حال تغییر است و آنرا به صورتی از تعادل یابی (جبران عدم تعادل) تعریف می کند که تمام ساخت شناختی به صوی آن هدایت می شوند. پیاژه هوش را بر حسب محتوا، ساخت و کارکرد توصیف می کند.
آلفرد بینه4 هوش را اینگونه تعریف می کند: (( هوش همان چیزی است که آزمونهای هوش آن را می سنجد و باعث می شود که افراد عقب مانده را از افراد طبیعی و با هوش متمایز کند ))
هوشبهر(IQ )5 : معمولاً نمره هر فرد در آزمون هوش با اصطلاح هوشبهر(IQ )6 مشخص می شود و نحوه محاصبه آن به این شکل است که سن عقلی را بر سن تقویمی تقسیم کرده و آن را در 100 ضرب می کنند.
هر کس در آزمون هوشی نمره 100 بگیرد از نصف افراد گروه باهوشتر است. نمره بالای100 معرف عملکرد ذهنی بالای متوسط و نمرات پایین 100 معرف عملکرد ذهنی پایین تر از متوسط هستند.

اندازه گیری هوش بهر افراد در یک جامعه منحنی بهنجاری را می سازد
1: حدود 5/2 درصد از افراد جامعه ضریب هوشی 70-55 دارند. ( عقب مانده ذهنی )
2: حدود 5/13 درصد افراد جامعه ضریب هوشی 85-70 دارند. ( عقب مانده مرزی )
3: تقریباً 66 درصد از افراد جامعه ضریب هوشی 115-85 دارند. ( طبیعی یا متوسط )
4: حدود 5/13 درصد از افراد جامعه ضریب هوشی 130-115 دارند. ( پر استعداد )
5: حدود 5/2 درصد از افراد جامعه ضریب هوشی 145-130 دارند. ( سرآمد )

نتایج بالا این را نشان می دهد که فقط حدود 5 درصد از افراد جامعه در مح

دوده کودکان استثنایی (عقب مانده و سرآمد ) قرار می گیرند.

تعریف کودکان عقب مانده:
مطالعه اکثر کتاب های روانشناسی این نکته را مشخص می کند که ا

می کنند اما اخیراً این نکته که جنبه سازگاری با محیط توسط این کودکان نیز مطرح شده است. حال به تعریف عقب ماندگی ذهنی می پردازیم.
عقب ماندگی ذهنی7 : عقب ماندگی ذهنی به کنش هوشی کلی اطلاق می شود که به طور معنی داری پایین تر از میانگین است و همراه اختلالات، همزمان در رفتار انطباقی است و یا به آن منجر می شود. و در طی دوره رشد آشکار می شود.
سازمان بهداشت جهانی (WHO )8 عقب ماندگی ذهنی را اینگونه تعریف می کند: عقب ماندگی ذهنی عبارت است از رشد ناقص یا متوقف ذهنی ( غیر از عقب ماندگی شدید ) که شامل عقب ماندگی هوشی بوده و به نحو و درجه ای است که حساس یا ملزم به درمان طبی و سایر مراقبت ها و تعلیمات مخصوص بیمار است.9
تقسیم بندی کودکان عقب مانده10:
کودکان عقب مانده را از دیدگاههای مختلفی طبقه بندی می کنند ( طبقه بندی روانشناسان، پزشکان و … ). یکی از بهترین طبقه بندی ها ، طبقه بندی مرکز تحقیقات کند ذهنی آمریکا (طبقه بندی روانشناسی ) است که طی آن کودکان عقب مانده به 5 گروه طبقه بندی می شوند.
1: عقب ماندگی ذهنی مرزی با بهره هوشی بین 84-70
2: عقب ماندگی ذهنی خفیف با بهره هوشی بین 69-55
3: عقب ماندگی ذهنی متوسط با بهره هوشی بین 54-40
4: عقب ماندگی ذهنی شدید با بهره هوشی بین 39-25
5: عقب ماندگی ذهنی عمیق با بهره هوشی بین 24-0

واضح و روشن است که هر چه از میزان ضریب هوشی فرد کاسته شود سازگاری او نیز با محیط کمتر و مشکل تر خواهد شد.
طبقه بندی پزشکی کودکان عقب مانده11 :
1: کودکان مرزی با هوشبهر بین 95-75
2: کودکان آموزش پذیر با هوشبهر بین 75-50
3: کودکان تربیت پذیر با هوشبهر بین 50-25
4: کودکان پناهگاهی یا ایزوله با هوشبهر بین 25-0

علل عقب ماندگی ذهنی12 : علل عقب ماندگی را به چهار دسته کلی تقسیم م

ی کنند.
1:عوامل ارثی یا علل قبل از تشکیل جنین ( اختلالهای مربوط به کروموزومهای جنسی، سندرمهای داون، کلاین فلتر، ترنر و سایر سندرم هاـ هیدرو سفالی ـ میکرو سفالی ـ ماکروسفالی و … )
2:عوامل قبل از تولد یا علل مربوط به دوران بارداری: ( داروهاـ عفونت های مادرـ ناسازگاری خونی مادر و جنین ـ اشعه ایکس و تشعشعات رادیواکتیوـ ضربه ـ مسمومیت و … )

3: علل هنگام تولد: ( چرخش نامتعادل کودک هنگام زایمان ـ استفاده از وسایل مکانیکی ـ کمبود اکسیژن به هنگام تولد ـ عفونت و … )
4:علل بعد از تولد: ( انواع عفونت ها ـ مسمومیت ـ ضربه ـ اختلالات سوخت و سازی و غدد داخلی ـ محرومیت های عاطفی و … )

در بین عوامل ذکر شده در صفحه قبل آن دسته از عوامل که فراوانی بیشتری نسبت به دیگر عوامل دارند و همچنین بیشتر شناخته شده اند، عوامل ارثی ( دسته اول ) هستند بیماری هایی مانند: سندرم داون( down )، سندرم کلاین فلتـر (klinefelter )، سندرم ترنر( turner )، سندرم صدای گربه (cri-du-chats ) و بیماری های دیگری مثل میکرو سفالی، هیدرو سفالی و ماکرو سفالی از این دسته هستند که به توضیح مختصری از آن ها می پردازیم.

سندرم داون (منگولیسم )13: این بیماری با فراوانی 1 در 600 بروز می کند علت آن تا سال 1959 مشخص نبود، ولی در این سال ، لوژن، دانشمند و طبیب فرانسوی به وجود یک کروموزوم اضافی در جفت شماره 21 در بیماران مبتلا پی برد. در واقع یاخته های بدن این افراد به جای 46 کروموزوم 47 کروموزوم دارند.
علایم بیماری: از مهمترین مشخصات این ناهنجاری شل بودن عضلات، داشتن صورت گرد و بزرگ، چشمان مورب شبیه مغول ها، گوشهای کوچک، خطوط غیر طبیعی در کف دست، عقب ماندگی قوای مغزی و پایین بودن قدرت هوش و حافظه ( 75-25= IQ ) گاهی ممکن است نارسایی های قلبی نیز مشاهده شود. همچنین استعداد ابتلا به عفونتهای ریوی در کودکان مبتلا زیاد و متوسط طول عمرشان 8 سال است. استفاده از آنتی بیوتیک ها و جراهی قلب می تواند طول عمر آن ها را افزایش دهد. طبق آمار موجود در برابر سه پسر مُنگول تنها دو دختر از این نوع ب

ه وجود می آیند و بعلاوه مادرانی که سن آن ها از 38 متجاوز باشد بیشتر در معرض خطر داشتن چنین فرزندانی قرار می گیرند.

سندرم کلاین فلتر14: این ناهنجاری کروموزومی که در هر 400 نوزاد پسر 1 م در سال 1959 به وجود یک کروموزوم اضافی در این بیماران پی بردند. تعداد کروموزوم های این قبیل افراد 47 عدد و وضعیت کروموزمی آن ها XXY است.
علایم: تشخیص مبتلایان در کودکی و قبل از بلوغ مشکل است، زیرا هیچ گونه علامت ثابتی درآنها وجود ندارد. این بیماری در سن بلوغ به علت کوچک ماندن بیضه ها و نداشتن یاخته های جنسی فعال، عقیم ماندن، عدم رویش کامل مو بر صورت و بدن ، بزرگی پستان ها، بلندی قد و چانه زنانه و گاهی عقب ماندگی مغزی و روانی قابل تشخیص است.

سندرم ترنر15: این ناهنجاری مخصوص زنان است در هر 2500 نوزاد دختر 1 مورد دیده می شود احتمال وفور آن بیشتر است ولی اکثر آن ها قبل از تولد سقط می شوند. این بیماری در سال 1938 نخستین بار توسط دانشمندی به نام ترنر شناخته شد. علت پیدایش ناهنجاری فقدان یکی از کروموزوم های جنسی X است. یعنی این افراد 45 کروموزوم دارند. ( ژنوتیپ OX )
علایم: تشخیص مبتلایان قبل از بلوغ مشکل است. در سن بلوغ، علایمی نظیر کوتاهی قد، عدم ظهور صفات ثانویه جنسی به علت کوچک ماندن تخمدان ها، همچنین فقدان قاعدگی و عدم رشد پستان، داشتن گردن پرده دار از علایم این ناهنجاری است.

سندرم صدای گربه16: به علت وجود اختلال در دستگاه صوتی و حنجره صدایی شبیه به گربه از خود بیرون می آورند. علت این بیماری را در اختلالی که در کروموزوم شماره 5 به وجود می آید می دانند. بطوری که جزئی از کروموزوم مذکور از بین می رود یا مواد شیمیایی آن ( ژن ها ) فعالیت ندارند. این اطفال خیلی زود به علت ابتلا به عفونتها و بیماری قلبی از بین می

روند. ولی با روش های درمانی ممکن است تا مدتها زنده بمانند. اگر کودک زنده بماند ممکن است کم کم صدای گریه گربه از بین برود ولی عقب ماندگی همچنان باقی می ماند.

میکرو سفالی، هیدرو سفالی، ماکرو سفالی17:

میکروسفالی: این افراد دارای جمجمه ای کوچکتر از حد معمول هستند ک

ه در اولین نگاه متوجه این کوچکی می توان شد. علت آن وقفه در رشد سلول های قشر مغزی در نواحی پیشانی و آهیانه ای است. میکروسفال ها علاوه بر عقب ماندگی ذهنی شدید اختلالات حسی و حرکتی و حملات اپی لپسی نیز دارند. اکثر میکرو سفال ها در گروه تـربیت پزیر قرار دارند و بهره هوشی آن ها بین 45-25 می باشد. معمولاً قد این بیـماران از اکثر همکلاسان خود کوتاه تر می باشد. یکی از علل این بیماری وجود ارث مغلوب در خانواده های این افراد است.

هیدروسفالی: این افراد دارای جمجمه خیلی بزرگ هستند، بطوری که بیمار نمی تواند در حالت عادی سر خود را به طور طبیعی نگه دارد و بایستی توسط دستگاهی حالت سر خود را نگه دارد. این بیماری به علت ازدیاد ترشح مایع مغزی نخایی است که به خاطر عدم جذب آن در بطن های مغزی باعث ازدیاد فشار داخل جمجمه شده و در نتیجه از رشد مغزی جلوگیری می کند. این بیماران نیز با اختلالات حسی و حرکتی و ناهنجاری شدید نشان داده می شود.

ماکروسفالی: در این بیماران به علت رشد زیاد از حد بافت مغز، معمولاً ماده سفید جمجمه فرد مانند هیدروسفال ها از حد معمول بزرگ بوده و در این وضعیت چین و شکن های طبیعی در مغز ایجاد نمی شود. عقب ماندگی در این بیماران در درجات مختلف دیده شده و با اختلالات حسی و حرکتی همراه می باشد. در این بیماران اختلالات رفتاری نیز مشاهده می گردد.

ویژگیهای کودکان عقب مانده ذهنی18:
عقب ماندگان ذهنی دارای ویژگیهای خاص خود هستند، که شناخت این ویژگیهای در قلمرو های متفاوت شناختی ( حافظه، یادگیری، یادآوری و … ) عاطفی ـ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانی ـ حرکتی است و تقریباً هر کودک عقب مانده ذهنی ویژگهای روانی، اجتماعی، شناختی، عاطفی و … خاص خود را دارد. و عامل اصلی که کودکان عقب مانده را در این گروه قرار می دهد تفاوتهای شناختی آن ها با دیگران است.

همکاران و پیروان نظریه پیاژه به برسی کودکان عقب مانده در چهارچوب ن

ظام شناختی پیاژه پرداختند و به این نتیجه رسیدند که عقب ماندگان عمیق از مرحله حسی ـ حرکتی، عقب ماندگان شدید از ابتدای مراحل پیش عملیاتی، عقب ماندگان متوسط از مرحله پیش عملیاتی و عقب ماندگان سطحی از مرحله عملیات عینی جلوتر نخواهند رفت.
در هر یک از گروه های چهارگانه ی ( عمیق، شدید، متوسط و سطحی متعادل و غیر طبیعی است؛ چرا که تحول عاطفی صحیح و سالم در گرو تحول شناختی و اجتماعی مناسب می باشد.
تحقیقات برخی از روانشناسان19 نشان داده است که: اقامت سه ساله در پرورشگاه ( تقریباً بین شش ماه تا سه سال و شش ماه ) به طور متوسط ضریب هوشی 72 به بار می آورد در حالی که گروه مشابهی از کودکان پرورشگاهی، وقتی در اختیار خانواده ها قرار می گیرند و در نتیجه از محیط طبیعی برخوردار می شوند، ضریب هوشی 100 نشان می دهند. نتایج اجرای آزمون هوشی در مورد کودکان پرورشگاهی ده ساله یا بیشتر نشان داده است که اثر محیط روانی فقیر در دوران اولیه زندگی پایدارتر است ضریب هوشی پس از 12 تا 15 سالگی خیلی کم تغییر می کند. به عبارت دیگر کودکی که سال های اولیه زندگی خود را در محیط های روانی فقیر بگذراند، هرگز نخواهد توانست کمبود هوشی خود را جبران نماید.
جدول ویژگی های کودکان عقب مانده20:
درجه عقب ماندگی
ضریب هوشی
درصد جمعیت %
ویژگیها
خفیف
(مرزی)
50-70
80 تا 85
معمولاً می توانند کارهایی یاد بگیرند که بوسیله آن ها خود را اداره کنند؛ می توانند خانواده تشکیل دهند کودکانی داشته باشند و به شغل های غیر تخصصی اشتغال ورزند

متوسط
(آموزش پزیر)
49-35
10 تا 12 می توانند کار های ساده و غیر تخصصی انجام دهند؛ می توانند بخشی از نیازهای خود را برطرف کنند.
شدید
(تربیت پزیر)
34-20
4 تا 7
می توانند کارهای یکنواخت را تکرار کنند، اما همیشه باید تحت مراقبت باشند. با آموزش مناسب، می توانند مهارت های اولیه ایجاد ارتباط را یاد بگیرند.
عمیق
(پناهگاهی)
زیر 20 1
تنها می توانند رفتارهای ابتدایی انجام دهند، مثل راه رفتن، غذا خوردن و چند کلمه حرف زدن.
اقدامات آموزشی21:
برای اینکه یادگیری با ظرفیت دانش آموز عقب مانده متناسب شود باید نکات زیر را مورد توجه قرارداد.

1ـ برنامه متناسب با سن تقویمی کودک باشد؛

2ـ برنامه بر فعالیت های کنشی تأکید داشته باشد؛
3ـ برنامه بیشترین اوقات روزانه کودک را تحت تأثیر قرار دهد؛
4ـ سازمان دهی اقدامات آموزشی باید بدقت بر قلمرو برنامه های درسی منطبق باشد؛
5ـ در کنار اقدامات آموشی همگانی از طرح برنامه های آموزشی انفرادی غفلت نشود؛
6ـ بیشترین تلاش برای عادی سازی صورت گیرد؛
7ـ برای آموزشی یک مهارت تا حد امکان تمرین های متفاوت و متنوع در نظر گرفته شود؛

کودکان متوسط ( طبیعی ):
همانطور که در صفحات قبل نیز اشاره کردیم بیشترین فراوانی در جامعه متعلق به این گروه می باشد. ( حدود 65 درصد ) ضریب هوشی این کودکان 115 – 85 می باشد.که هر چه به 85 نزدیک شویم، برخی ویژگی های عقب ماندگی و هر چه به 115 نزدیک شویم برخی ویژگی های تیز هوشی (پراستعدادی) را می توانیم در این کودکان ببینیم. این دسته می توانند درس بخوانند ، تحصیل خود را به اتمام برسانند ، شغل های مختلف را بپزیرند، ازدواج کنند، بچه دار شوند ، فرزندان خود را تربیت کنند و به زندگی عادی خود ادامه دهند.
چون ما در جامعه اکثراً با این گروه زیاد سر و کار داریم، ( شاید خود ما نیز در این دسته باشیم ) ویژگیهای آنها را تا حد زیادی می دانیم و با رغبت ها، فعالیت ها، عواطف، تمایلات و… آن ها آشنا هستیم، به این جهت از توضیح اضافی در این مورد صرف نظر کرده و بقیه مقاله را به توصیف کودکان سرآمد می پردازیم.

کودکان سرآمد (تیز هوش ):
این دسته را کودکانی تشکیل می دهند که در آزمون های هوشی نمره بالاتر از 130 کسب می کنند. کودکانی هستند؛ خلاق، مبتکر، پر استعداد، راغب به انجام کارها و آزمایشات، جستجوگر، و آفریننده.
در مقابل مفهوم استثنایی پایین یا عقب ماندگی، مفهوم استثنایی بالا یا قریحه یا استعـدادقرار دارد، با استعداد ها هم مانند عقب مانده ها حدود 2 درصد جمعیت را تشکیل می دهند، یعنی شامل افرادی هستند که نمرات هوشی یا هوشبهر آن ها 130 به بالا است. این افراد علاوه بر عملکرد بالا در آزمون های هوشی، معمولاًدر فعالیت های تحصیلی نیز موفقیت سطح بالایی به دست می آورند.
مفهوم دیگری که به استعداد نزدیک است مفهوم سرآمدی ( gif

tedness ) است.معمولاً چنین فرض می شود که افراد سرآمد هم دارای توانایی های ذهنی و استعداد سطح بالا و هم دارای ویژگی های خلاق هستند. بنا به گفته هیوارد (heward ) هر چند که سرآمدی به گونه های مختلف تعریف شده اما هوش، استعداد و آفرینندگی مفاهیم عمده همه تعاریف آن بوده اند. به سخن دیگر می توان گفت که سرآمد ها کسانی هستند که هم هوش سطح بالا دارند، هم به خوبی از عهده حل مسائـل برمی آیند و ه

تعریف کودک سرآمد23 :
معمولاً کودکانی را که دارای بهره هوشی بالای 130 هستند به عنوان کودکان سرآمد یا تیز هوش می شناسند. جیمز گالاگر ( games gallagher ) معتقد است:
کودک سرآمد کسی است اعمال و رفتار متمایز داشته، استعداد و توان وی به وسیله متخصصــان با صلاحیت تأیید شده باشد. وی همچنین توانایی ذهنی و روانی، استعداد عالی تحصیلی، قدرت رهبری، خلاقیت و سازندگی را از جمله مشخصه های کودکان سرآمد می داند.
هاویگهرست ( havighorst ) کودک سرآمد را اینچنین تعریف می کند:
کودک تیز هوش یا سرآمد کسی است که در یکی از رشته های با ارزش از خود توانایی و برجستگی قابل توجه نشان دهد .

ویژگی های کودکان سرآمد24 :
1ـ خود مختاری، انگیزش شخصی و انظباط.

2ـ راحتی در یادگیری اطلاعات تازه.
3ـ علایق مختلف یا علاقه بسیار شدید به یک زمینه خاص.
4ـ کنجکاوی و تمایل شدید به شناختن علت و معلول پدیده ها .
5ـ افکار انتقادی و تحلیلی.
6ـ راحتی در ایجاد ارتباط و گستردگی لغات.
7ـ قدرت مشاهده قوی.
8ـ راحتی در ارائه روش های خلاق.
9ـ انعطاف پزیری در افکار و اعمال.
10ـ یادگیری زودرس خواندن و تمایل به نوشته های علمی.
11ـ حساسیت به هیجان های دیگران.
12ـ توانایی دقت و قدت خارق العاده.
13ـ قدرت شخصی.
14ـ روابط هماهنگ با همسر و بزرگسالان.
15ـ روابط پخته و عاقلانه.
ویژگی های دیگر کودکان سرآمد:25

1ـ ویژگی جسمی: کودکان سرآمد از نظر رشد جسمانی، قد، وزن، انرژی عضلانی و زیبایی چهره نسبت به افراد عادی جامعه در وضعیت بهتر قرار دارند. آنان از نظر سلامتی وضعیتی بهتر دارند و وزن آن ها در هنگام تولد تقریباً 400- 350 گرم بیشتر از افراد عادی است. آثار بلوغ جنسی نیز در آنان بین 6 تا 12 ماه زودتر از همسالانشان ظاهر می شود. کودکان پر استعداد زودتر از کودکان طبیعی دندان در می آورند و به راه می افتند.
2ـ ویژگی های خانوادگی: ظهور کودکان سرآمد، پر استعداد و نابغه در هر خانواده بر حسب دانش فعلی ما امکان پزیر است. اما مطالعاتی نشان داده اند که کودکان سرآمد و پر استعداد در خانواده هایی دیده شده اند که در سطوح متوسط و بالا تر اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه قرار دارند
3ـ تحول مهارت های حرکتی: کودکان تیز هوش یا سرآمد زود تر از سایر کودکان به راه می افتند. اما در فعالیت های ورزشی و حرکتی ضعیفتر از همکلاسان خود هستند( به علت سن زیاد همکلاسان ) انجام بازی های گروهی با کودکانی که از آن ها بزرگتر هستند از ویژگی های این کودکان است. در 47% موارد رشد مهارت های حرکتی آنان برتر از کودکان عادی گزارش شده است.
4ـ تحول روانی ـ عاطفی: کودکان سرآمد معمولاً کم حوصله تر از کودکان طبیعی هستند. که این ناشی از تفاوت میان سرعت بالای ذهنی آنان و سرعت پایین توانایی های حرکتی است؛ به همین علت، این بی حوصلگی بیشتر در زمینه کسب عادت حرکتی و … ظاهر می گردد. غالباً تحول جسمی این کودکان بسیار عقبتر از تحول ذهنی آن ها است. این افراد، افرادی منظم و مرتب بوده و در فعالیت های اجتماعی با شعور اجتماعی شرکت می جویند؛

در نتیجه کمتر باعث عصبانیت دیگران می شوند و کمتر گزافه گویی و اغراق می کنند. ادب و تواضع، شادی و نشاط، پایبندی به اخلاق کوشش و پشتکار از دیگر ویژگی های کودکان سرآمد است.
5ـ ویژگی شناختی: هوش بیشتر، استعداد های برتر، قدرت استدلال عالی، قضاوت دقیق، قدرت پردازش بالای اطلاعات، خلاقیت، ابتکار و نوآوری، سرعت عمل عالی، حافظه خوب، قدرت فراگیری بالا و … از خصایص کودکان سرآمد است.آنان میل زیادی به مط

العه دارند، تخیلی قوی و بینشی مستحکم از خود نشان می دهند؛ تصاویر ذهنی آن ها غنی و پیچیده است؛ از نظر تکلم، بسیار زودتر از همگنان عادی خود به حرف درمی آیند و قادر به درک و بیان جملات پیچیده، طولانی و انتزاعی می گردند.
از دیدگاه پیاژه کودکان سرآمد، کودکانی هستند که مراحل چهار گانه رشد شناختی را زودتر از سایر کودکان هم سن خود طی می کنند. و مفاهیم مراحل رشد را بهتر و سریع تر درک می کنند و به آن ها دست می یابند.
شاید این توهم در ذهن ما به وجود آید که کودکان سرآمد چون دارای استعدادهای بالا، آفرینندگی، خلاقیت و … هستند پس می توانند به راحتی و بدون کمک دیگران به رشد و تحول خود ادامه دهند؛ خیر! اینگونه نیست، همان طور که ما نباید کودکان عقب مانده را از یاد ببریم و در یادگیری آن ها سعی و تلاش کنیم باید کودکان سرآمد را نیز از یاد نبرده و در شکوفا شدن استعداد های آنان فعالیت لازم را انجام دهیم برای آن ها تکالیف مختلفی متناسب با سن عقلی آن ها در نظر بگیریم و در هنگام تدریس آن ها را از یاد نبرده و اینگونه فکر نکنیم که آن ها به مطالب کلاس نیاز ندارند، بلکه باید آن ها را در یادگیری مطالبی در خور فهم و متناسب با سطح بالای استعداد شان یاری کنیم. و به آن ها بیاموزیم که از توان و استعداد های خود استفاده کنند.

تشخیص کودکان سرآمد از سایر کودکان :
همانطور که اشاره کردیم کودکان سرآمد دارای ویژگی های مختلف اختصاصی خود می باشند که آن ها را از دیگر متمایز می سازند و به کمک این ویژگی ها ما می توانیم آن ها را از دیگران تشخیص دهیم. پس از شنا سایی اجمالی اولیه، با کمک آزمون های هوش می توان سن عقلی و هوشبهر این کودکان را دقیقاً اندازه گرفت و تکالیف و فعالیت های متناسب با هوشبهر آنان، به آن ها ارائه داد.
ما این نکته را نباید از یاد ببریم که اکثر صاحب نظران علوم مختلف و دانشمندان بزرگ از این گروه هستندو این خود دلیل بزرگی برای کوشش در جهت آموزش و تربیت این کودکان است.
و در پایان مقاله به ذکر چند نکته در باره آموزش این کودکان می پردازیم.

توصیه های آموزشی برای کودکان سرآمد: 26
1ـ به یاد داشته باشید که همه کودکان سرآمد زمینه یکسانی از استعداد ها و علایق را ندارند، بنابراین، به تفاوت های فردی آنان باید عمیقتر نگریست و بها داد.
2ـ شکو فایی استعداد های این کودکان مستلزم وجود زمینه های مساعد است. این زمینه ها را شناسایی و ایجاد کنید.
3ـ هر چه این کودکان از سنین پایین مورد شناسایی قرار گیرند بهتر می توان ا

ستعداد های آنان را پرورش داد.
4ـ مهمترین زمینه های آسیب پزیری کودکان سرآمد زمینه های عاطفی ـ اجتماعی است. برخوردهای ظریف معلم و توجیه والدین می تواند بهترین منبع برای پیشگیری از این آسیب باشد.
5ـ هرگز کودکی این کودکان را به دلیل سرآمد بودنشان از آن ها نگیرید. آنان به بازی ها و انجام کارهای متناسب با سن خود نیازمندند. این نیازی است که نباید نا دیده گرفته شود.
6ـ معلمان این کودکان باید اهل مطالعه و تحقیق، خلاق و متفکر باشند و ضمن داشتن متانت ظاهری و رفتاری نقایص خود را به راهتی بپذیرند و برطرف کنند؛ زیرا آن ها 

7ـ هرگز کودکان سرآمد را به انجام تکالیف بیهوده و وقت گیر وادار نکنید؛ زیرا آنان به سرعت به بیهودگی آن پی می برند و از انجام آن امتناع می ورزند.
و این بخش مقاله را با سخنی از ( رمی شوون) به پایان می بریم که گفته است: (( بدا به حال ملتی که افراد پر استعداد خود را نادیده بگیرد ))
خلاصه و نتیجه گیری:
ما در این مقاله به توصیف کودکان عقب مانده، متوسط و سرآمد پرداختیم، و پیش از آن، مفاهیمی مانند هوش و هوشبهر را از دیدگاه های مختلفی تعریف کردیم و گفتیم که برای هوش تعریف واحدی وجود ندارد. اما عناصری از هوش وجود دارند که مورد توافق همه روانشناسان و پژوهش گران است. ما این عناصر را 1ـ توانایی پرداختن به امور انتزاعی 2ـ توانایی حل کردن مسائـل 3ـ توانایی یادگیری، معرفی کردیم. در تعریف هوش، دیدگاه های روانشناسان مختلف را عنوان کرده و گفتیم که پیاژه هوش را فعالیتی می داند که از شخص سر می زند و دائماً در حال تغییر است.پیاژه هوش را به صورتی از تعادل یابی ( جبران عدم تعادل ) تعریف می کند که تمام ساخت شناختی به صوی آن هدایت میشوند.
الفرد بینه در تعریف هوش معتقد است که، هوش همان چیزی است که آزمون های هوش آن را می سنجد و باعث می شود تا افراد عقب مانده را از افراد طبیعی و با هوش متمایز کند.
هوشبهر را نمره هر فرد در آزمون هوش و نحوه محاسبه آن را ( سن عقلی بر سن تقویمی ضربدر 100 ) تعریف کردیم. سپس به توضیح و تفسیر منحنی بهنجار و نمودار دایره ای جمعیتی پرداختیم.
ما در این مقاله کودکان را به 3 دسته اصلی، کودکان عقب مانده، کودکان متوسط یا طبیعی و کودکان سرآمدتقسیم کردیم.
در تعریف عقب ماندگی ذهنی گفتیم که: عقب ماندگی ذهنی به کنش هوشی کلی اطلاق می شود که به طور معنی داری پایین تر از میانگین است و همراه با اختلالات، همزمان در رفتار انطباقی است یا به آن منجر می شود، ودر طی دوره رشد آشکار می شود. و بعد عقب ماندگی را از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی ( WHO ) ذکر کردیم.
در تقسیم بندی کودکان عقب مانده آن ها را از دیدگاه های مختلفی مانند: دیدگاه روانشناسان و دیدگاه پزشکان تقسیم کردیم. و در تقسیم بندی روانشناسان، عقب ماندگان را به 5 گروه مرزی، خفیف، متوسط، شدید و عمیق و در تقسیم بندی پزشکی آن ها را به 4 گروه مرزی، آموزش پذیر، تربیت پذیر و پناهگاهی یا ایزوله تقسیم کردیم.
در ذکر علل عقب ماندگی، به چهار مورد ـ 1ـ علل ارثی 2ـ علل مربوط به دوران بارداری3ـ علل هنگام تولد 4ـ علل بعد از تولد اشاره کردیم. و برای هر کدام مثال هایی آوردیم و عامل اول را مهمترین و از نظر فراوانی بیشترین عامل معرفی کردیم و بیماری هایی مانند سندرم داون، سندرم کلاین فلتر، سندرم ترنر، سندرم صدای گربه، میکرو سفالی، هیدرو سفالی و ماکرو سفالی را مربوط به این عامل دانسته و به توضیح مختصری از هر کدام پرداختیم.
در قسمت ویژگی های کودکان عقب مانده به ذکر ویژگی های این گروه پرداخته و گفتیم که: کودکان عقب مانده در قلمرو های متفاوت شناختی، عاطفی ـ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانی ـ حرکتی مشکل دارند. ودر تمام گروه ها اعم از (عمیق، شدید، متوسط، خفیف و مرزی) قدرت ابتکار، اختراع و انتقاد وجود ندارد. سپس جدول مربوط به ویژگی ها و فروانی آن ها را رسم کرده و توضیح دادیم. آخر این بحث را با ذکر اقدامات آموزشی و توصیه های آموزشی به پایان رساندیم.
در توضیح کودکان متوسط به چند سطر کوتاه بسنده کرده و برخی از ویژگی های آن ها را عنوان کردیم.
در بحث کودکان سرآمد، در توصیف این کودکان توصیف (هیوارد) را عنوان کردیم. و آن اینگونه بود: (( هر چند که سرآمدی به گونه های مختلف تعریف شده اما هوش، استعداد و آفرینندگی مفاهیم عمده همه تعاریف آن بودند. به سخن دیگر می توان گفت که سرآمد ها کسانی هستند که هوش سطح بالایی دارند، هم به خوبی از عهده حل مسائل برمی آیند و هم دارای ویژگی های آفرینندگی و خلاقیت هستند )) سپس به تعریف این کودکان پرداختیم و تعریف جیمز گالاگر و هاویگهرست را عنوان کردیم. از دیدگاه هاویگهرست کودک سرآمد کسی است که در یکی از رشته های با ارزش از خود برجستگی قابل توجهی نشان دهد . آنچه در اکثرتعاریف مشاهده کردیم اشاره به ضریب هوشی بالای 130 در این کودکان است.

در قسمت ویژگی های کودکان سرآمد پس از ذکر چند ویژگی به توضیح ویژگی های جسمی، ویژگی های خانوادگی، تحول مهارت های حرکتی، تحول روانی ـ عاطفی و ویژگی های شنـــاختی پرداختیم.
در قسمت تشخیص کودکان سرآمد به نحوه تشخیص این کودکان اشاره کردیم. و در رشد و آموزش این کودکان فعالیت هایی را مفید دانستیم که متناسب با سن هوشی آن ها باشد. و مقاله را با چند توصیه آموزشی به پایان رساندیم.
محمدی ـ فروردین 1383

منابع ارجاعی
1- سیف، علی اکبر،روانشناسی پرورشی،(تهران:آگاه،1380 )،صص. 579-578
2- سیف، روانشناسی پرورشی، ص. 579
3- سیف، صص.190-189
4- ابراهیمی بختور، داود،روانشناسی کوکان عقب مانده و نا سازگار ، (تبریز: نیما،1364 )، چاپ دوم، ص. 20
5- سیف، ص. 588
6- intelligence quotient
7- حاج بابایی، مرتضی و یاور دهقان هشتجین، آشنایی با ویژگی ها و مسائل کودکان استثنایی، ( تهران: ـ ، 1380 )،ص. 10
8- world health organization (who)
9- به نقل از کتاب آموزش و توانبخشی کودکان معلول ذهنی نوشته عباس داور منش، صص، 16-15
10-آشنایی با ویژگی ها و مسائل کودکان استثنایی، صص 12-11
11- آشنایی با ویژگی ها و مسائل کودکان استثنایی، ص. 13
12- همان اثر، صص. 23-19 .
13- هیئت مؤلفان، زیست شناسی عمومی، ( -: مرکز نشر دانشگاهی، 1371 )، چاپ هفتم، ص. 168
14- همان منبع، صص. 170-168 .
15- زیست شناسی عمومی ، صص. 171-170 .
16- روانشناسی کودکان عقب مانده و ناسازگار ، صص. 35-34 .
17- همان اثر، صص. 43-39 .
18- آشنایی با ویژگی ها و مسائل کودکان استثنایی، صص. 27-25
19- گنجی، حمزه، روانشناسی عمومی ، (تهران: بعثت، 1379 )، چاپ چهاردهم، ص. 47 .
20- همان منبع، ص. 147 .
21- آشنایی با ویژگی ها و مسائل کودکان استثنایی،ص. 32
22- سیف، ص. 590
23- آشنایی با ویژگی ها و مسائل کودکان استثنایی،ص 47
24-گنجی، صص. 149ـ 148 .
25- آشنایی با ویژگی ها و مسائل کودکان استثنایی، صص. 53-49
26- آشنایی با ویژگی ها و مسائل کودکان استثنایی،

صص. 64-63

منــابـع کلی
ابراهیمی بختور، داود.روانشناسی کوکان عقب مانده و نا سازگار ، تـــــبریز: انتشارات نیما،1364
حاج بابایی، مرتضی و یاور دهقان هشتجین، آشنایی ب

ا ویژگی ها و مسائل کودکان استثنایی، تهران: ـ ، 1380
سیف، عـلی اکـبر.روانشناسـی پرورشی،تهران: انتـشارات آگاه،1380
گنـجی، حـمزه. روانشنـاسی عمومی ، تـهران: انتشـارات بـعثـت، 1379
هیئت مؤلفـان. زیست شناسی عمــومی، ـ : مرکز نشر دانشـگاهی، 1371