مقاله عوامل مؤثر بر گرایش دانشآموزان دختر دورة متوسطه شهرستان صدوق(یزد) به انجام فرایض دینی فایل ورد (word) دارای 9 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله عوامل مؤثر بر گرایش دانشآموزان دختر دورة متوسطه شهرستان صدوق(یزد) به انجام فرایض دینی فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله عوامل مؤثر بر گرایش دانشآموزان دختر دورة متوسطه شهرستان صدوق(یزد) به انجام فرایض دینی فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله عوامل مؤثر بر گرایش دانشآموزان دختر دورة متوسطه شهرستان صدوق(یزد) به انجام فرایض دینی فایل ورد (word) :

مقدمه

انسان فطرتاً موجودی خداجوست و کنجکاوی از ویژگیهای شاخص او بـهشـمار مـیآیـد. بـر اسـاس همین فطرت است که انسان در جستوجوی خداوند و معرفت دینی است. معرفت دینی با تفکـر آغـاز میشود و انسان در تلاشی دایم میکوشد شناخت جامعی بهدست آورد و همـواره آن را کامـلتـر کنـد. بنابراین با تکامل معرفت، باورهای دینی در انسان تثبیت خواهد شد. بر همین اساس، باورهـای دینـی را میتوان شکل تکاملیافته معرفت دینی دانست که سبب گرایش عمیـق فـرد بـه دیـن مـیشـود (آقـایی میبدی، .(1386 از سویی، آثار و شواهد تاریخی موجود نشان میدهد که بشر در زمـانهـا و مکـانهـای مختلف، دینی الهی یا غیرالهی داشته است، بهطوریکه به نظر ساموئل کوئینگاساساً در جهان طایفـه یـا جامعهای بدون نیایش، باورها و آدابورسوم نیست. در لابهلای اوراق تاریخ، لوحها، کتیبـههـا و بقایـای آثار تاریخی، بشری بدون مـذهب، نیـایش و پرسـتش نمـیتـوان یافـت (سـواری و همکـاران، .(1380 ازسویدیگر، شکی نیست که یکی از عوامل مـؤثر بـر رفتـار و نگـرش انسـانهـا در جوامـع گونـاگون، دینداری است. دینداری از مفاهیمی است که پژوهشگران علوم اجتماعی به آن بسیار توجـه کـردهانـد. بهعنوان مثال، هدن (1983) معتقد است که دینداری، عامل اساسی اجتمـاعیشـدن و انسـجام فکـری و عملی است (نازکتبار و همکاران، .(1385

تاریخ نشان میدهد که در گذشته، مذهب نقشی مهم در تربیت داشته است؛ بـهطـوریکـه مطالعـه و تدریس کتابهای مذهبی هدف اصلی تحصیل شمرده میشده است. مؤسسات آموزشی همان مؤسسات مذهبی بودهاند و ارتباط نزدیکی میان مذهب و تربیت برقرار بوده است (مایر، 1374، ص .(431 در دوران قرون وسطا مطالب مذهبی نقشی مهم در محتوای دورههای آموزشی داشتند. در آن دوران، هدف اصـلی آموزش مطالعه کتابهای مذهبی و انجام رفتار در جامعه براساس آن بود. تعلیموتربیت کشورهای اروپایی در آن دوران، به میزان چشمگیری متأثر و زیرنفوذ مذهب قرار داشته است (مشایخیراد، .(1378

بررسی تاریخ آموزشوپرورش ایران نیز نشان میدهد کـه آمـوزش دینـی همـواره جزئـی از برنامـه آموزشوپرورش رسمی بوده است و در کنار آموزش خواندن، نوشتن و حساب کردن، خواندن قـرآن و آموزههای دینی و اخلاقی سفارش شده است. با رواج آموزشوپرورش به سبک اروپایی نیز ایـن رونـد قطع نشد، حتی در دوره حکومت پهلوی نیز آموزش دینی در برنامه مدارس وجود داشته اسـت. پـس از پیروزی انقلاب اسلامی سرمایه گـذاری بزرگـی در جهـت اجـرای طـرحهـای تربیـت دینـی در نظـام آموزشوپرورش رسمی کشورمان شکل گرفته است، اما کماکان این موضـوع از دشـواریهـای اساسـی نظام آموزشوپرورش کشور ماست (آقایی میبدی، .(1386

عوامل مؤثر بر گرایش دانشآموزان دختر دوره متوسطه; 111

ازاینرو، با توجه به اینکه درصد چشمگیری از جمعیت دانشآمـوزان در دوره متوسـطه حاضـرند و نیمی از آنان را دختران تشکیل میدهند، توجه به کم و کیف تعلـیموتربیـت دینـی دانـشآمـوزان دختـر ضرورتی اجتنابناپذیر است. امام خمینی درباره اهمیت تربیت درست دختران و زنان میفرماید:

بانوان محترم، مسئولید همه؛ مسئولیم همه. شما مسئولید که در دامنهای خودتـان اولاد متقـی بـار بیاورید، تربیت کنید، به جامعه تحویل بدهید; مسئولیت دارید نسبت به فرزندان خـود، مسـئولیت دارید نسبت به کشور خودتان و شما میتوانید بچههایی تربیت کنید که یک کشـور را آبـاد کننـد. شما هم خود حافظ باید باشید و هم نگهبان تربیت کنید. شما میتوانید بچههایی را تربیت کنید کـه حفاظت از انبیاء بکنند؛ حفاظت از آمال انبیاء بکنند. خانههای شما باید خانـه تربیـت اولاد باشـد. منزل علماست منزل شما، و منزل تربیت علمی، تربیت دینی، تهذیب اخلاق. توجه به سرنوشت اینها برعهده مادرهاست (مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، .(1387

پیشینه تحقیق

مطالعات متعددی وجود دارد که تأثیر مثبت مذهب را در حـوزههـای مختلـف زنـدگی بشـر، از جملـه قدرت روبهرو شدن با موقعیتهای پراسترس اجتماعی، سازگارشدن با شرایطی مثل از دسـتدادن فـرد محبوب خود و یا ناپایداری زندگی خانوادگی نشان میدهد. این واقعیت که بهرهمنـدی از سـطح بـالای تعهد مذهبی میتواند این آثار مثبت را در پی داشته باشد ممکن است به ایـن حـدس و گمـان بیانجامـد که تعهد مذهبی بالا در دانشجویان و دانشآموزان، در وضعیت تحصیلی آنان آثار مثبتـی خواهـد داشـت

(جی نس، 2003، ص .(45

روانشناسان تربیتی و جامعهشناسان بر این باورند که مذهب، خواه بهصورت دیـنداری شخصـی و خواه به پشتوانه حضور در مدارس مذهبی، بهطور واضح در غلبه بـر مشـکلات منحصـر بـه فـردی کـه جوانان و نوجوانان با آنها روبهرویند، به ایشان یـاری مـیرسـاند و همـین امـر منجـر بـه موفقیـتهـای تحصیلی و اجتماعی آنان میشود (همان).

براتی 1375)، ص (108 درباره بررسی عوامل مؤثر بر تربیت دینی فرزندان چند عامل را دریافت: الف) والدین مهمترین و اصلیترین عامل تربیت دینی فرزندان شمرده شوند؛ ب) معلمان و عوامل مدرسه نیز پس از والدین مهمترین عامل تربیت دینی محسوب میگردند؛ ج) رسانهها و دوستان نیز میتوانند نقشی مهم در باورهای دینی داشته باشند.

تحقیق امراللهی 1379)، ص (108 درباره نقـش والـدین در تربیـت مـذهبی فرزنـدان نشـان داد کـه والدین بهسبب ارتباط مستقیم با فرزندان، اصلیترین نقش را در تربیت دینی فرزنـدان بـر عهـده دارنـد؛

211 سال پنجم، شماره اول، پیاپی نهم ، بهار و تابستان 2931

ازاینرو، وقتی که والدین با مهربانی و محبت با فرزندان رفتار مـیکننـد فرزنـدان بـه والـدین وابسـتگی مییابند و با الگوبرداری فرزندان از والدین میتوان تربیت مذهبی را بهتر انجام داد.

تحقیق سعیدی 1380)، ص (108 در زمینه نقش مدرسه در تربیت مذهبی دانشآموزان نشان داد: الف) معلمان با رفتار خود بهترین الگو بخصوص برای دانشآمـوزان دوره ابتـداییانـد و مهـمتـرین نقش را در تربیت مذهبی دانشآموزان بر عهده دارند؛ ب) مدیران پس از معلمان میتوانند نقشی مهم در تربیت مذهبی دانشآموزان بر عهده داشته باشند؛

ج) معلمان پرورشی نیـز بـا برگـزاری مراسـم مـذهبی مـیتواننـد نقشـی مهـم در تربیـت مـذهبی دانشآموزان مدرسه داشته باشند.

نتایج پژوهش آقایی میبدی (1386) درباره عوامل مؤثر در رشد و تثبیـت باورهـای دینـی دانـشآمـوزان سال سوم دوره متوسطه شهرستان اردکان نشان میدهد:

الف) والدین عمدهترین نقش را در ایجاد و تقویت باورهـا و اعتقـادات مـذهبی فرزنـدان بـر عهـده داشته، با رفتارهای مناسب خود میتوانند الگوهای مذهبی مناسبی برای فرزندان باشند؛ ب) معلمان و مدیران و مربیان پرورشی نقشی مهم در رشد و تقویت باورهـای دینـی دانـشآمـوزان

داشته، میتوانند با رفتارهای مناسب خود و همچنین اتخاذ برنامههای دینی جذاب در مدارس نقـش خود را بهخوبی ایفا کنند؛ ج) آشنایان و دوستان میتوانند در تقویت و رشد باورهای دینی نقشی مهـم داشـته باشـند. آشـنایان

بهسبب رفتار مناسب و الگودهی و دوستان نیز در قالب گروه میتوانند باورهـای دینـی را تقویـت و رشد دهند؛ د) رسانهها با برنامههای خود میتوانند نقشی مهم در ترویج فرهنگ اسـلامی و همچنـین تقویـت و

رشد باورهای دینی نوجوانان و جوانان ایفا کنند؛ ه ) یافتهها درباره جنسیت نشان داد از میـان چهـار عامـل خـانواده، مدرسـه، آشـنایان و دوسـتان و

رسانهها، فقط در عامل مدرسه میان نظریههای دانشآموزان دختـر و پسـر تفـاوت معنـاداری بـود و دانشآموزان پسر اعتقاد بیشتری به تأثیر مدرسه در تثبیت باورهای دینی خود داشتهاند.

تحقیق باقری رنانی و لائی (1388) درباره نقش آموزههای تلویزیـون در ایجـاد و تقویـت گـرایشهـای دینی دانشجویان در قالب پنج مؤلفه رعایت ارزشهای اخلاقی، رعایـت اصـول دینـی، رعایـت احکـام دینی، مقابله با جهل و خرافات، مقابله با تعصبات مذهبی نشان داد کـه نقـش آمـوزههـای تلویزیـون در

عوامل مؤثر بر گرایش دانشآموزان دختر دوره متوسطه; 311

رعایت ارزشهای اخلاقی با میانگین 2/16، رعایت احکام دینـی بـا میـانگین 1/91، تقابـل بـا تعصـبات مذهبی با میانگین 1/80 و تقابل با جهل و خرافات با میانگین 1/38 با اطمینان 95 درصد کمتـر از سـطح متوسط بود و درباره رعایت اصول دینی با میانگین 2/66 بیشتر از سطح متوسـط بـوده اسـت. همچنـین درباره نقش آموزههـای تلویزیـون در تقویـت گـرایشهـای دینـی، متغیرهـای تأهـل، جنسـیت، میـزان تحصیلات، میزان تحصیلات پدر و مادر تأثیری نداشتند. نتایج نشان داد که ایـن آمـوزههـا فقـط دربـاره رعایت اصول دینی در دانشجویان مؤثر بوده است و درباره مؤلفههای تقابل با تعصبات مـذهبی، رعایـت ارزشهای اخلاقی، رعایت احکام دینی و تقابل با جهل و خرافات مؤثر نبوده است.

مارکیدز (Markids) نشان داد که یکی از عوامل مؤثر بر خشنودی زندگی در افراد بزرگسال، حضـور در کلیسا و پرداختن به عبادت است. پولوما((Poloma و پنولتون((Penotton در مطالعه خـود نشـان دادنـد که بهترین عامل تأمینکننده سلامت روانی افراد، پرداختن به عبادت است (بهنقلاز سـواری و همکـاران، .(1380 کوهرنیک((Kouhernic در پژوهش »مناجات، واقعیت دیده و ناشنیده« اظهار میدارد که مناجـات نوعی روش ایدئال برای تداوم زندگی شمرده مـیشـود و گفـتوگـو بـا خداونـد درنهایـت بـه لـذت، رضایت، پذیرش و تجلی نفس منجر خواهد شد.

لوین و تایلور در پژوهش خود با عنوان »تفاوتهای سنی در الگوها و همبستگی آن با فراوانی عبادت و نیایش بر روی 1481 زن و مرد سنین مختلف« دریافتندهکعبادت و نیایش غالباً در همه گروههای سنی صورت میگیرد، اما در مردان بزرگسال آمریکایی که آفریقـاییتبارنـد در مقایسـه بـا مـردان آمریکـایی سفیدپوست بیشتر دیده میشود. همچنین تحلیل آماری میان عبادت و نیایش با رفتـار احسـان، اعتقـاد و تجارب مذهبی گروههای سنی ارتباط معناداری را نشان میدهد (بهنقلاز بشلیده و همکاران، .(1382
مونی(2010) (Mooney، ص (197 در پژوهش »مذهب، نمرات دانشگاهی و رضایت در دانشـجویان دانشگاههای الیت«، با بررسی 3924 دانشجو در 28 دانشگاه آمریکا دریافت که دیـنداری سـبب افـزایش ساعات مطالعه دانشجویان و کاهش شرکت در مهمانیهای شبانه میشـود. پـارک 2001)، ص (361 در پژوهشی نشان داد که دینداری جوانان رابطه مثبـت و معنـاداری بـا موفقیـت تحصـیلی دارد. پـژوهش استوارد و جو 1998)، ص (3 درباره 121 دانشجو نشان داد که روحیه مذهبی بهصورت چشـمگیری بـا سلامت روان و سازگاری رابطه دارد؛ افـرادی کـه خـود را بـیش از همـه مـذهبی مـیداننـد از دیگـران سازگارترند و بالاترین عملکرد تحصیلی را دارنـد. کویوبـک دریافـت کـه در دانـشآمـوزان دبیرسـتانی مسیحی همبستگی مثبتی میان درجه تعهدات مذهبی و دستاورد تحصـیلی هسـت (بـهنقـلاز جـینـس،

411 سال پنجم، شماره اول، پیاپی نهم ، بهار و تابستان 2931

2003، ص .(45 لاین 2005)، ص (3 در پژوهش »ارتباط میان دینداری فردی و عملکـرد تحصـیلی در دانشجویان« دریافت که میان دینداری فردی، برای نمونه دعا خوانـدن، بـا عملکـرد تحصـیلی رابطـهای قوی وجود دارد؛ و سرانجام کلر در پژوهشی دریافت دانشآموزان روستایی کـه در فعالیـتهـای کلیسـا مشارکت میکردند نمرات بهتری در مدرسه داشتند. این مطالعه نشـان داد کـه شـرکت در فعالیـتهـای کلیسا، نهتنها منجر به بهبود پیشرفت تحصیلی میشود، بلکه سبب ارتقای صـلاحیت اجتمـاعی و ادراک خود میشود (بهنقلاز شوبمهل، کوبلوتی، وانورنیوم، 2009، ص .(500

روششناسی تحقیق

هدف کلی این پژوهش، بررسی عوامل مؤثر بر گـرایش دانـشآمـوزان دختـر دوره متوسـطه شهرسـتان صدوق برای انجام فرایض دینی در سال تحصیلی 89 ـ 1388 اسـت. بـرای دسـتیابی بـه هـدف کلـی، فرضیهها و پرسشهای پژوهش تدوین گردید:

1 عامل خانواده در گرایش دانشآموزان دختر به انجام فرایض دینی نقش دارد؛

2 عامل مدرسه در گرایش دانشآموزان دختر به انجام فرایض دینی نقش دارد؛

3 عامل آشنایان و دوستان در گرایش دانشآموزان دختر به انجام فرایض دینی نقش دارد؛

4 عامل رسانهها در گرایش دانشآموزان دختر به انجام فرایض دینی نقش دارد؛.

5 تاچهمیزان دانشآموزان دختر به انجام فرایض دینی (رفتار دینی) پایبند هستند؟

6 هریک از عوامل خانواده، مدرسه، دوستان و آشنایان و رسانهها تا چهمیزان میتواننـد رفتـار دینـی را پیشبینی کنند؟
7 چگونه میتوان با رعایت ملاحظات محتوایی و روانسنجی، تعداد سؤالات پرسشنامه را کاهش داد؟ جامعه آماری این پژوهش شامل همه دانشآموزان دختر دوره متوسطه شهرستان صدوق بود 467) نفـر) که از ایـن شـمار 200 نفـر بـه روش نمونـهگیـری طبقـهای متناسـب انتخـاب شـدند. ابـزار پـژوهش، پرسشنامهای محققساخته با صد سؤال است. برای تجزیه و تحلیل سؤالات و فرضیههای یک تـا پـنج از آزمون «T» برای یکنمونه و برای سؤال شش از »رگرسیون چندگانه« استفاده شد. بـرای محاسـبه پایـایی پرسشنامه از »روش آلفای کرونبـاخ« اسـتفاده شـد کـه مقـدار آلفـا 0/859 اسـت. ازآنجاکـه بـرای تهیـه سؤالهای پرسشنامه از آرای کارشناسان (استادان دانشگاهی و حـوزوی) بـهصـورت حضـوری اسـتفاده شده است؛ محققان پس از تدوین گویهها (سؤالات) دربـاره مـرتبط بـودن آن بـا حـوزههـای دینـی بـه نظرخواهی از کارشناسان پرداختند. درضمن آثار مکتـوب و منـابع متعـدد دینـی هجـده اسـتاد حـوزه و

عوامل مؤثر بر گرایش دانشآموزان دختر دوره متوسطه; 511

دانشگاه که در پیوست نیز آمده است (جـدول (20، مطالعـه شـده و بـر اسـاس آن سـؤالات پرسشـنامه تدوین شده است؛ ازاینرو پرسشنامه محققساخته روایی محتوایی است.

برای گردآوری دادهها از پرسشنامه صد سؤالی با طیف »لیکرت« استفاده شد که در مقابل هـر سـؤال پنج گزینه همیشه، اغلب، گاهی اوقات، بهندرت و هرگز قرار گرفتـه کـه بـهترتیـب بـه گزینـههـا ارزش عددی صفر تا چهار تعلق گرفت.

گفتنی است که نمرهگذاری سؤالات 34، 40، 56، 64، 65، 77، 78 و 97 فراینـدی معکـوس دارنـد. بـرای کاربردیتر کردن یافتههای توصیفی، ملاک ارزیابی وضعیت برای گویهها تعریف شـده اسـت، بـدینصـورت که میانگین کمتر از دو نشاندهنده وضعیت نامطلوب، میانگین 2 تا 2/99 نشاندهنده وضـعیت نسـبتاً مطلـوب

و میانگین سه تا چهار نشاندهنده وضعیت مطلوب است. بهاینترتیب، با قرار دادن گزینه ملاک ارزیـابی در جداول شمارههای یک تا پنج وضعیت هر سؤال با توجه به ملاک ارزیابی مشخص شده است.
ازآنجاییکه پژوهش حاضر در پی بررسی میزان گرایش دانشآموزان به انجام فرایض دینـی و نقـش چهار عامل خانواده، مدرسه، دوستان و آشنایان و رسانهها بر متغیر وابسته گرایش به انجام فرایض دینـی

و رفتار دینی است، به طراحی سؤالاتی زمینه اصول دین، فروع دین، واجبات و مستحبات در چارچوب چهار عامل مزبور پرداخته است. بنابراین در جداول آتی، ستونی به نام حوزه دینی وجود دارد کـه در آن مشخص شد که هر سؤال مختص به کدام حوزه دینی است.

یافتههای توصیفی تحقیق

همانطور که در جدول (1) مشخص است، از هجده سؤال مربوط به عامـل خـانواده، در هشـت سـؤال وضعیت مطلوب، در پنج سؤالنسبتاً مطلوب و در پنج سؤال نامطلوب است. نتایج پذیرفتنی اسـت، امـا برای بهبود سؤالهای نامطلوب باید تدابیری اندیشید. بهـرهگیـری از اجبـار از طـرف والـدین و مدرسـه برای رعایت حجاب، کمتوجهی به نمازجمعه در خانواده، کمتوجهی به محاسبه اعمال و کمتـوجهی بـه اصل معاد در گفتوگوهای خانوادگی، موارد ضعف خانوادهها در تربیت دینیاند.

همانطور که در جدول (2) مشخص است از چهارده سؤال عامـل مدرسـه، در دو سـؤال وضـعیت مطلوب، در شش سؤالنسبتاً مطلوب و در شش سؤال نامطلوب است. بهطور مشـخص براسـاس نظـر دانشآموزان، معلمان و عوامل مدرسه به مسئله شرکت در نماز جماعت مدرسه اهمیتی نمیدهند؛ نهتنهـا خود در نماز جماعت شرکت نمیکنند، بلکه گاهی برنامههای آنان سبب شرکت نکردن دانشآمـوزان در نماز جماعت نیز میشود (سؤالات 39، 40 و .(41

ازسویی، رفتار آنان باعث میشود که دانشآموزان بهجای راسـتگـویی مسـیر دروغگـویی را پـیش

611 سال پنجم، شماره اول، پیاپی نهم ، بهار و تابستان 2931

گیرند (سؤال .(79 مواردی از ایـن دسـت نشـاندهنـده آن اسـت کـه وضـعیت عامـل مدرسـه چنـدان رضایتبخش نیست و نتوانسته آنگونه که باید الگوی عملی خوبی برای دختران جوان ما باشد.

همانطور که در جدول (3) مشخص است از نوزده سؤال مربوط بـه عامـل آشـنایان و دوسـتان، در هفت سؤال وضعیت مطلوب، در هفت سؤالنسبتاً مطلوب و در پنج سؤال نامطلوب است. گرچه نتـایج پذیرفتنی است، متأسفانه مواردی مانند بدگویی و غیبت دیگران در جمـعهـای خودمـانی یکـی از نقـاط ضعف بسیار شایع است که باید راههای درمانی برای آن اندیشیده شود.

همانطور که در جدول (4) مشخص است از 22 سؤال مربـوط بـه عامـل رسـانه، در شـش سـؤال وضعیت مطلوبدر، سیزده سؤال نسبتاً مطلوب و در سه سؤال نامطلوب است. بهطور کلی، نقش رسانهها نسبتاً مطلوب ارزیابی میشود؛ یعنی رسانهها توانستهاند نقش خود را درحد متوسط سودمند و مؤثر ایفـا کنند. رسانههای ملی بخصوص بر نقش خود در تربیت دینی و تقویت ارزشها واقفاند. رسانهها علاوه بر اینکه ابزاری برای سرگرمی و تفریح مردماند، ابزاری برای آموزشوپرورش، فکـر و اندیشـه، تحـول و

تکامل جامعه بوده و از این حیث نقشی مهم در تعلیموتربیت مردم بخصوص نسل جوان دارند. همانطور که در جدول (5) مشخص است از 27 سؤال مربـوط بـه رفتـار دینـی، در هجـده سـؤال

وضعیت مطلوب، در هشت سؤالنسبتاً مطلوب و در یک سؤال نامطلوب میباشد (متغیر وابسته). بهطورکلی، میتوان وضعیت انجام دادن رفتار دینی و اخلاقی دانشآموزان را مطلوب ارزیـابی کـرد؛