مقاله بازارچه های شهرهای مرزی، دریچهای به توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان فایل ورد (word) دارای 14 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بازارچه های شهرهای مرزی، دریچهای به توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بازارچه های شهرهای مرزی، دریچهای به توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله بازارچه های شهرهای مرزی، دریچهای به توسعه گردشگری شهری مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان فایل ورد (word) :

چکیده

در سالهای اخیر بازارچههای شهرهای مرزی کشور، جایگاه ویژهای از لحاظ ارزش اقتصادی و همچنین جذب گردشگران، به دلیل داشتن شرایط مناسب از جمله صدها کیلومتر مرز مشترک با کشورهای همسایه، پیدا کردهاند. این بازارچهها، خلاء اقتصادی موجود در محدوده مرزها را جبران کرده و از خالی شدن حاشیه مرزها جلوگیری مینمایند، که این امر خود میتواند در بالا بردن ضریب امنیت مرزها و جلوگیری از قاچاق، بسیار مؤثر واقع شود. با راهاندازی بازارچه ها و گذرگاههای مرزی و استفاده بهینه از ظرفیتهای اقتصادی مرزها، وضعیت معیشتی و اقتصادی مردم مرزنشین منطقه رونق مییابد. توسعه اقتصادی مناطق دور افتاده و محروم در شهرهای مرزی با عنایت به مقوله امنیت مرزی و بهرهگیری از قابلیتهای مرزنشینان در دفاع از حدود و ثغور کشور، اهمیت بازارچههای مرزی را مطرح نموده و ارتقا داده و رونق خاصی به اقتصاد ساکنین حاشیه مرزهای رسمی میبخشد. از طرف دیگر، بازارچهها پتانسیل تبدیل کردن شهرهای مرزی به شهرهایی با هدف گردشگری را نیز دارا هستند و میتوانند موجب توسعه این صنعت درآمدزای دنیای معاصر شوند. جذب گردشگر داخلی و خارجی موجب رشد و شکوفایی اقتصادی مناطق مختلف کشور میشود و در این زمینه بسترسازی مناسب به منظور تسهیل در امور خدماتی گردشگران یکی از مهمترین راههای جذب توریست داخلی و خارجی به شهرهای مرزی است. در این مقاله، ضمن شناسائی و معرفی برخی از بازارچههای مرزی استان سیستان و بلوچستان، به چگونگی روند توسعه این بازارچهها برای رسیدن به هدف قطبسازی این استان بر پایه گردشگری شهری پرداخته شده است.

واژگان کلیدی: بازارچه مرزی، امنیت، اقتصاد، گردشگری شهری

مقدمه:

امروزه تجارت به عنوان موتور رشد و توسعه معرفی شده و کشورهای در حال توسعه برای رسیدن به توسعه لازم است به دنبال حضوری جدیتر در تجارت جهانی باشند. از جمله روشهای حضور در تجارت جهانی، گسترش مبادلات منطقهای بین کشورها میباشد. گسترش اینگونه مبادلات فواید زیادی برای هر کشور دارد از جمله مهمترین آنها میتوان به ایجاد اعتماد و کاهش تشنجات مرزی کشورهای همسایه اشاره کرد، مشکلی که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه وجود دارد و همواره بخش قابل توجهی از درآمدهای محدود این کشورها صرف تهیه تسلیحات نظامی برای برخوردهای احتمالی با همسایگان میشود.

همچنین در دنیای امروز، گردشگری، یکی از پررونق ترین فعالیتهای اقتصادی جهان به شمار میرود، و هماینک این صنعت سریعتر از بخشهای دیگر اقتصادی در سطح جهان حرکت میکند. امروزه گردشگری به قدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی

19

National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012

کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را در “صادرات نامرئی” نام نهادهاند. در تقسیمبندی مهمترین منابع درآمدزایی کشورها در جهان، صنعت نفت بعنوان پردرآمدترین فعالیت صنعتی مطرح شده، پس از آن صنعت خودروسازی در رتبه دوم و پس از آن صنعت توریسم و جذب گردشگر در مکان سوم این تقسیم بندی قرار گرفته است. اما از آنجا که چشمانداز فعالیت-

های نفتی و اکتشافات آن چندان روشن نیست و هر روزه از مقدار ذخایر طبیعی جهان کاسته میشود و با توجه به اینکه بحرانهای مالی بطور سریع صنایع خودروسازی جهان را تحتالشعاع قرار میدهد، به نظر میرسد صنعت توریسم اهمیت بیش از پیشی را در زندگی فردی و اجتماعی بشر به خود اختصاص داده است. در چنین فضایی کشورهایی همچون ایران که دارای ظرفیت بالای گردشگری و جاذبههای تاریخی هستند میتوانند با بهبود زیرساختها و تقویت شاخصهایی همچون فضای کسب و کار، زیرساختهای سفر و توریسم، وضعیت فرهنگی و انسانی و ذخایر طبیعی و زیست محیطی شرایط خوبی را برای درآمدزایی از این صنعت به خود اختصاص دهد، امری که به نظر میرسد تا به امروز چندان بدان توجه نشده است. هر چند مسئولان گردشگری کشور، بارها و بارها از قرار گرفتن ایران در بین 10 کشور برتر جذب توریسم خبر دادهاند.

گردشگری امروزه یکی از صنایع درآمدزا و نوین اقتصادی برای کشورهایی که پتانسیلهای فراوانی برای آن دارند، است.

کشورها با استفادههای گوناگون از این پتانسیلها سعی دارند تا درآمد سالم و فراوانی بدست آورند. کشور ایران با داشتن مرز طولانی با کشورهای زیادی در منطقه ارتباط دارد. هر یک از این شهرهای مرزی میتوانند به گونههای مختلفی موجب سرازیر شدن درآمد از طریق جذب گردشگران به کشور شوند. حضور گردشگران داخلی و توریست های خارجی همچنین موجب تبادل فرهنگ و اندیشه بین افراد جامعه خواهد بود. بازارچههای مرزی مکانی مهم برای جلب گردشگر، عمران و آبادانی شهر، رونق اقتصادی و محل کسب و کار برای ساکنین شهرهای مرزی است. امنیت در این مسئله بسیار با اهمیت است و باید به عنوان یکی از مهمترین فاکتورها در شهرهای مرزی مورد توجه مسئولین قرار گیرد.

تبادلات تجاری مرزنشینان با کشورهای همسایه، سالهاست که در شهرهای مرزی ایران رواج داشته و خود به نوعی تجارت در این مناطق تبدیل شده که معیشت عده ای از ساکنان نقاط صفر مرزی را تامین می کند. بر این اساس ایجاد بازارچه های مرزی که اصولا خاص کشورهای جهان سوم است نیز در جهت قانونی کردن تبادلات مرزنشینان شکل گرفت.

ایجاد بازارچههای مرزی اصولاً با اهدافی نظیر ایجاد اشتغال و تأمین معیشت ساکنان این مناطق، کنترل قاچاق کالا و افزایش امنیت مرزها شکل میگیرند، اما نمیتوان اذعان کرد که این اهداف تاکنون به صورت واقعی تحقق یافته و اداره این بازارچهها منجر به رونق اقتصادی مناطق شهری و روستایی محدودههای مرزی شده است(حاجیزاده، .(1 :1389

بازارچههای مرزی به دلیل واقع شدن در کنار مرزها، فضایی را به وجود میآورند که باید نسبت به آن تأمل و دقت لازم به عمل آید. در واقع هر دولتی بخواهد در کشور امنیت برقرار کرده و شرایط و امکانات سازندگی را فراهم کند باید از مرزهایی مطمئن برخوردار باشد.

بنابراین بازارچههای مرزی با هدف جذب گردشگران داخلی و خارجی در شهرهای مرزی ایران میتوانند نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشور ایفا کنند. استان سیستان و بلوچستان که دارای بازارچههای مرزی فراوانی با کشورهای همسایه میباشد، میتواند نقش استراتژیکی در این زمینه در منطقه و کشور ایفا کند.

مفهوم امنیت مرزی و جایگاه آن در گردشگری

مفهوم امنیت مرزی به معنی جلوگیری از هر گونه اعمال منافی قانون در طول مرزهای یک کشور و قانونی کردن تردد اشخاص و حمل و نقل کالا و حیوانات اهلی با رعایت ضوابط قانونی از طریق دروازههای مجازی مرزی است. بدیهی است امنیت مرزها پشتوانهای محکم برای امنیت انسانی با ابعاد متنوعش در داخل کشور است و هر گونه ناامنی در مرز قادر است در سیستم های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و نظامی داخل کشور اخلال ایجاد کند و در مقابل امنیت مطلوب قادر است در حد خود در امنیت مرزی و داخلی کشور سهم بسیار برجستهای را به خود اختصاص دهد(اسکندری، .(2 :1390 در

20

National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012

این راستا، کشورهایی که درگیر ناامنی در مناطق مرزی خود بوده اند، دریافتهاند که عمدهترین مسایل مربوط به این ناامنی ها، ناشی از شرایط توسعه نیافتگی و پیآمدهای تبعی آن بوده است. به عبارت دیگر شرایط فقر و تنگدستی در این مناطق میتواند محیط مناسبی جهت ناامنی و تحریک دشمنان در بهرهبرداری از سر پلهای به وجود آمده در این مناطق گردد. در واقع توسعهنیافتگی مناطق مرزی، ارتباط مستقیمی با عدم تعادل بین مناطق مرزی و مرکزی یک کشور دارد. همچنین با گسترش ناامنی و توسعه نیافتگی در مناطق مرزی، نتایج آن به طور مستقیم و بلافاصله به کل کشور منتقل می شود(عندلیب،

.(2-3 :1380

بطور ساده مرزهای بین کشورها دست ساختههای انسان بر روی زمین هستند. تشکیل مرزها با دلایل متنوعی ایجاد میشوند و میتوان آنها را بر اساس اهداف و چگونگی استفاده تقسیمبندی کرد. آنها قادرند میزبان تمامی سیاستهای مهم اجتماعی و فعالیتهای اقتصادی باشند. از دیدگاه کاملاً متفاوت دیگر، مرزها دست ساختههایی از پروسههای استدلالی حاکم میباشند که منجر به محدود کردن سرزمینهای یک قلمرو و مردم آن از دیگر سرزمینها میشوند. این پروسهها میتوانند تغییر یابند و مرزها بر بقایای پدیدههایی که ممکن است نظر ما را جلب کنند وجود داشته باشند و نه برای اهداف ضروری که مدت طولانی ادامه مییابند. اگر چه هنوز مطالعات درباره مرزها به دلایل مختلف ضروری میباشند، اما مرزها بصورت ذاتی مبهم هستند.

تفکر درباره مرزها باید وسیعتر شود و تغییر کند تا فضای سرزمین مانند خانه بیشتر از فضاهای ملی و مسئولیتهای سیاسی برای دنبال کردن زندگی آرام فراتر از مرزهای هر کشور خاص در نظر گرفته شود. به بیان دیگر ما برای درک موضوع مرزها نیاز داریم تا آنها را به صورت یک چیز ثابت نبینیم یا چیزی که باید به آن غلبه کرد، بلکه مانند یک ساختار در حال تحول باید شایستگی و ناشایستگی مرزها دوباره بررسی شود. موضوع مرزها، به علت تأثیرات واقعی و به خاطر تأثیرات ذهنی که دارند در جهان در قلمرو خاص عمل میکنند. .(Agnew, 2008: 1)
کشور ایران با توجه به اینکه کالبد طبیعی سرزمین آن با ارائه تواناییهای بالقوه موضعی، حاوی اختلافات بس عمیق در زمینه بازدهی محیط است، بنابراین این اختلافات و ناهمگونی در سطوح محیطی خود موجب گسیختگی عمیقی در زمینه توزیع فضایی جمعیت و فعالیت شده و فضاهای خالی و پرتراکمی را ایجاد می کند. به ویژه اینکه، بخش وسیعی از سرزمین ایران در مناطقی قرار دارد که با توجه به خست و خشونت طبیعت، بازده آنی و صرفه اقتصادی را برآورده نمی کند(جان پرور، :1388 .(12

علاوه بر آن تمرکزگرایی در سیاست های رشد و توسعه اقتصادی، نابرابری های منطقه-ای را در کشور به دنبال داشته است.

که از دید تئوریک، این نابرابری باعث بهره گیری نامتناسب از فضا، جابجایی نیروی انسانی و سرمایه، مهاجرت و افزایش شکاف میان مناطق برخوردار و محروم شده است. هر چند نابرابری های فضایی در درجه نخست به قابلیت های فیزیکی و ذاتی مناطق بستگی دارد اما نظام اقتصادی، شیوه تولید و مبادله و چگونگی سرمایه گذاری ها سبب می شود تا از قابلیت های محدود نیز درست استفاده نشود.

در جنوب شرق ایران، مناطق مرزی استان سیستان و بلوچستان یکی از بارزترین موارد نابرابری فضایی را به لحاظ توسعه اقتصادی در کشور داراست که به دلیل دور افتادگی، پرت بودن، در حاشیه بودن و به ویژه گسستگی فضای سرزمینی آن از بقیه کشور، تأثیر گذاری این منطقه در مقیاس کشوری را بسیار کم رنگ کرده و باعث شده که این استان یکی از مناطقی باشد که با توجه به قابلیت-های طبیعیش و سیاست های اقتصادی حاکم بر کشور جزو توسعه نیافته ترین استان های کشور شود.
این عدم توسعه در منطقه مرزی ایران و افغانستان و وضعیت بد اقتصادی و ناتوانی در تامین مایحتاج زندگی خود از راههای قانونی باعث شده است که مردم این مناطق که عموما نیز به خاطر کمبود اشتغال در این مناطق بیکار می باشند بازیچه سرمایه داران بزرگ قرار گرفته و اقدام به واردات کالا از طریق غیر قانونی برای این افراد بکنند و در مقابل آن دستمزد بسیار اندکی را دریافت کنند(همان قبلی، .(13 :1388

21

National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012

با توجه به اینکه امروزه گردشگری یکی از صنایع مهم در جذب سرمایه به مناطق با قابلیت و پتانسیل بالقوه میباشد، میتوان اذعان کرد که شهرهای مرزی و علیالخصوص بازارچههای مرزی یکی از این قابلیتها برای جذب گردشگران میباشند.

در توسعه صنعت گردشگری باید از همه توانها و ظرفیتها استفاده نمود چرا که این صنعت علاوه بر اینکه بر بهبود روند زندگی مردم شهر به طور کل تأثیر میگذارد، بلکه باعث رونق اقتصادی شهر گشته و از سوی دیگر مهاجرت روزافزون جوانان را که به دلیل عدم وجود اشتغال و انگیزه کافی زیست در حال افزایش است را کاهش داده و روح زندگی را به شهرهای مرزی بازگرداند.