مقاله مطالعه تغییرات جرم عناصر در طی فرآیندهای دگرگونی، بایمتاسوماتیک و متاسوماتیک در شرق رودخانه سونگوندر چای، شمالشرق تبریز، ایران تحت فایل ورد (word) دارای 14 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله مطالعه تغییرات جرم عناصر در طی فرآیندهای دگرگونی، بایمتاسوماتیک و متاسوماتیک در شرق رودخانه سونگوندر چای، شمالشرق تبریز، ایران تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مطالعه تغییرات جرم عناصر در طی فرآیندهای دگرگونی، بایمتاسوماتیک و متاسوماتیک در شرق رودخانه سونگوندر چای، شمالشرق تبریز، ایران تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله مطالعه تغییرات جرم عناصر در طی فرآیندهای دگرگونی، بایمتاسوماتیک و متاسوماتیک در شرق رودخانه سونگوندر چای، شمالشرق تبریز، ایران تحت فایل ورد (word) :

مقدمه:

منطقه مورد مطالعه در 35 کیلومتری شمال ورزقان و 100 کیلومتری شمال شرق تبریز، در

شرق رودخانه سونگون–چای واقع گردیده است. مطالعات مقدماتی بر روی مسائل زمین شناسی، سنگ شناسی، کانیشناسی و دگرسانی توسط Unterossel (1934)، Ladame (1945)، Khadem (1965)، Lahusen and Malakpour (1970)، Emami and Babakhani (1991) ,Vosooghzadeh and Tadaiyon (1975) و Mehrpartou (1993) صورت گرفته است. کنتاکت توده ساب ولکانیک گرانیتوئیدی منطقه
(استوک پورفیری (II به سن الیگوسن با سنگهای کربناته ناخالص کرتاسه فوقانی باعث ایجاد

لکههای اسکارنی شده است (کلاگری و حسینزاده، (1383 (شکل.(1 قبلاً مطالعاتی در خصوص نحوه تغییرات جرم عناصر در طی فرآیندهای اسکارنیفیکاسیون (متامورفیسم، بایمتاسوماتیسم و متاسوماتیسم) شرق رودخانه سونگون–چای صورت نگرفته بود. نوشتار حاضر اطلاعات نسبتاً جامعی از علل و نحوه این تغییرات را ارائه میدهد.

بحث:

مجموعه مقالات نهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم تهران، 1384

استوک پورفیری :II

استوک پورفیری II که نقش مهم در تشکیل لکههای اسکارنی شرق رودخانه سونگون – چای

دارد بخشی از پورفیریهای سونگون محسوب میشود. مطالعات پتروگرافی و پترولوژیکی

شکل(a -1 نقشه تغییر یافته زمینشناسی (اقتباس از مهر پرتو، (b .(1993 نقشه زمینشناسی منطقه دره اسکارنی با

مقیاس بزرگ.

نشان می دهد این استوک از لحاظ ترکیبی از میکرودیوریت، کوارتزمونزونیت تا میکروگرانیت

در حال تغییر است (شکل.(2 این سنگها که میزبان اصلی ذخیره مسپورفیری در سونگون

243

مطالعه تغییرات جرم عناصر در طی فرآیندهای دگرگونی، بایمتاسوماتیک و متاسوماتیک ;

میباشند (Calagari, 2004a) شدیداً تحت تاثیر سیالات گرمابی قرار گرفته و دگرسان شدهاند. این سنگها عمدتاً دارای بافت پورفیری بوده و کانیهای اصلی آنها عبارتند از:

فنوکریستهای پلاژیوکلاز، پتاسیم فلدسپار، کوارتز و بیوتیت در یک متن آپلیتی دانه ریز که مقادیر کمتر از کانیهای مافیک، موسکویت، کلریت، روتیل و آپاتیت آنها را همراهی می کنند.

کانیهای مافیک عمدتاً ترکیب سولفیدی داشته و پیریت و کالکوپیریت به ترتیب فراوانترین کانی سولفیدی و مهمترین کانی مسدار در این سنگ ها میباشند. بر اساس شواهد صحرایی و
مطالعات پتروگرافی چهار سری دایک متقاطع (DK1, DK2, DK3, DK4) که از نظر ترکیبی
از کوارتزمونزودیوریت تا گرانودیوریت متغیرند (Calagari, 2004a) (شکل(2 استوک پورفیری II و لکههای اسکارنی مرتبط با آن را قطع میکنند. مطالعات فلوئید اینکلوژن در

استوک پورفیری II نشان می دهد که فلوئید اینکلوژنهایی که تقریباً از نظر ارتفاعی هم تراز

با برونزد زون اسکارنی شرق سونگون – چای هستند در زمان تشکیل خود در عمقی حدود

1500 متر قرار داشته و فاز های سیال تکامل یافته و جدا شده که مسئول دگرسانی پتاسیک در

این استوک بودهاند دمایی بیش از 580 درجه سانتیگراد داشتهاند,(Calagari . 2004b)
سنگهای کربناته کرتاسه فوقانی:

این مجموعه به عنوان سنگ مادر لکههای اسکارنی، بخش وسیعی از منطقه مورد مطالعه را

تشکیل میدهند (شکل.(1 از نظر لیتولوژیکی، این سنگها عمدتاً دارای بافت میکریتی بوده و حاوی گل کلسیتی به همراه مقادیر کمتری از رس، کوارتز، فلدسپارهای کائولینیزه، میکا و کانیهای مافیک (پیریت) می باشند. مقادیر مودال کانیهای غیر کربناته ( به عنوان ناخالصی) در افقهای مختلف متفاوت بوده و بصورت لایههای مختلفی از سنگهای کربناته مانند بیومیکریت، کربناتهای آرژیلیکی و مارن مشاهده میشوند.

244

مجموعه مقالات نهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم تهران، 1384

شکل-2 ترسیم مقادیر مودال کوارتز، پلاژیوکلاز و پتاسیم فلدسپار تیپهای سنگی در نمودار سه متغیره (Streckeisen, 1976)، (a دو تیپ استوک و (b چهار سری دایک در سونگون.

اسکارن:

شواهد صحرایی حاکی از آن است که دگرسانی متاسوماتیک از نوع اسکارنی در شرق سونگون-چای هم در استوک پورفیری II (اندواسکارن) و هم در سنگهای کربناته

(اگزواسکارن) در شرق سونگون-چای رخ داده است.
اندواسکارن: این زون بصورت نوار باریک در داخل استوک پورفیری II و در امتداد مرز همبری با سنگهای کربناته ناخالص تشکیل شده است . ضخامت این زون متغیر بوده و از 0/5

متر تا حداکثر به 2 متر میرسد. سنگهای این زون بافت آذرینی خود را تا حد زیادی حفظ کرده و مقادیر قابل ملاحظه ای کانیهای شاخص اسکارنی از جمله اپیدوت، ترمولیت – اکتینولیت، کلریت، کلسیت در آنها تشکیل شده است.

اگزواسکارن: زون اصلی اسکارنی در شرق سونگون-چای بوده و ضخامت آن در امتداد مرز

همبری متغیری بوده و حداکثر به 55 متر میرسد. این زون توسط آهکهای رکریستالیزه

(مرمرها) محدود می شود. بر اساس شواهد صحرایی و مطالعات کانی شناسی در سرتاسر این زون، گارنت به عنوان مهمترین و شاخص ترین کانی کالک سیلیکاته بدون آب در همه نمونههای اسکارنی حضور دارد. میزان تغییرات مودال پیروکسن در این زون بسیار فاحش بوده
و بعضاً مقادیر قابل ملاحظهای از آن به همراه گارنت بصورت لکهای درعرض اگزواسکارن مشاهده میشود. هر چند تغییرات پلوتون و پروتولیت مینرالوژی زون اسکارنی را کنترل می

245

مطالعه تغییرات جرم عناصر در طی فرآیندهای دگرگونی، بایمتاسوماتیک و متاسوماتیک ;

کند (Meinert, 1995; Ray et al., 1995) ولی در کل بالا بودن نسبت گارنت به

پیروکسن در این زون اسکارنی میتواند در ارتباط با حالت اکسیداسیونی پلوتون و سیالات

حاصله باشد .(Meinert, 1998) در اگزو اسکارن علاوه بر کانیهای گارنت و پیروکسن، یک سری از کانیهای کالک سیلیکاته آبدار (اپیدوت، ترمولیت-اکتینولیت)، سیلیکاته (کوارتز،

کلریت و کانیهای رسی)، سولفیدی (پیریت، کالکوپیریت، گالن، اسفالریت و بورنیت)، اکسیدها

(مگنتیت و هماتیت) و کربناتها (کلسیت و آنکریت) آنها را همراهی میکنند.

مرمر: این زون بین اگزواسکارن با مرز تقریباً واضح و آهک های ناخا لص کرتاسه فوقانی

متاثر نشده با مرز تقریباً تدریجی قرار داشته و عمدتاً حاوی کلسیتهای دانه ریز (حدود -98 (%50 با بافت گرانوبلاستیکی و تعادلی (الحاق سه گانه) میباشند. کانیهای گارنت، پیروکسن،
اپیدوت، کلریت و کانیهای رسی بصورت بلورهای بسیار ریز تا متوسط عمدتاً در باندهای غنی از ناخالصی های رسی در سنگ مادر حضور دارند. دیگر خصوصیت بارز این زون، عدم وجود (یا مقدار بسیار اندک) کانیهای سولفیدی می باشد.

مطالعات کانیشناسی و بافتی نشان میدهد که فرایند اسکارنیفیکاسیون شامل دو مرحله پیشرونده و پسرونده می باشند. مرحله پیشرونده خود به دو مرحله مشخص، (1 دگرگونی-

بای متاسومایتک و (2 دگرسانی متاسوماتیک پیشرونده تقسیم میشود و مرحله پسرونده نیز به

دو مرحله مشخص (1 پسرونده پیشین و (2 پسرونده پسین قابل تقسیم میباشد. بررسیهای

میکروسکوپی نشان میدهد هیچ همرشدی و مرز بلوری غیر جانشینی بین کانیهای کالک سیلیکاته بدون آب وجود ندارد و تقریباً تقریباً هیچ (یا مقدار بسیار کمی) کانی مافیک (اعم از سولفیدی و اکسیدی) در طی مرحله اسکارنیفیکاسیون پیشرونده در شرق سونگون-چای تشکیل نشده است. وجود بافتهای جانشینی بین کانی های کالک سیلیکاته بدون آب و کانیهای مافیک و بافت پر کننده فضاهای خالی در داخل شکستگیهای کانیهای کالک سیلیکاته بدون آب (حضور رگچهها و ریز رگچههای سولفیدی و اکسیدی در داخل گارنتها)

حاکی از آن است که کانیهای مافیک در طی مرحله دگرسانی پسرونده پیشین به همراه

کانیهای کالک سیلیکاته آبدار تشکیل و توسعه یافته و همرشدی بین آنها خود مؤید این مسئله می باشد. شواهد بافتی بین کانیهای مافیک نشان میدهد که نهشت آنها از نظر پاراژنتیکی به صورتی بوده که ابتدا گالن، سپس پیریت، مگنتیت و هماتیت تقریباً بطور همزمان

تشکیل شده و در نهایت اسفالریت و کالکوپیریت نیز تقریباً بطور همزمان جانشین گالن،

مگنتیت و پیریت شدهاند. کلاً به نظر میرسد که نهشت کانیهای مافیک توسط شکستگیها و

فضاهای خالی و ترکیب کانی های کالک سیلیکاته بدون آب کنترل شدهاند.

محاسبات تغییر جرم:

متدهای مختلفی برای محاسبه کاهش و یا افزایش جرم در کانسارزایی در سیستمهای مختلف دگرسانی و هوازدگی ارائه گردیده است. متدهای فاکتور حجم Gresens (1967)، متد

246

مجموعه مقالات نهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم تهران، 1384

ایزوکون Grant (1986)، متد عنصر ایموبایل MacLean and Kranidiotis (1987)، متد محاسبات تغییرات جرم MacLean (1990) و متدهای محاسبات تعادل جرم Nesbitt and Wilson (1992), Nesbitt et al., (1980), Brimhall et al., (1991), Colin et al., (1992), Nahon and Merino, (1997) از جمله آنها میباشند. در این مطالعه جهت

دستیابی به فرآیندهای ژئوشیمیایی مرتبط با اسکارنیفیکاسیون در شرق رودخانه سونگون –

چای، از روش ژئوشیمی محاسبات تغییر جرم MacLean (1990) که بر مبنای (1) عنصر شاخص بی تحرک، (2) فاکتور غنیشدگی، (3) ترکیب بازسازی شده و (4) تغییر جرم عناصر

استوار است، استفاده شده است.

-1 تعیین عنصرشاخص بی تحرک :(Monitor Immobile Element) برای محاسبه جرم عناصر، لازم است عنصری را که مشخصاتی چون (1 دارا بودن بیشترین ثبات شیمیایی در طی فرایندهای هوازدگی و نداشتن میل ترکیبی شیمیایی، (2 بالا بودن غلظت عنصر به گونه ای که توسط روش های تجزیه ای معمول قابل انجام باشد، (3 انحلال پذیری اندک و (4 بسته

بودن سیستم برای عنصر مورد نظر را انتخاب و تغییرات عناصر دیگر را نسبت به این عنصر محاسبه کرد ( .(MacLean , 1990 با در نظر گرفتن موارد فوق در اسکارن مورد مطالعه و

با اعتقاد بر اینکه اساساً مرمرها بصورت ایزوکمیکال متحمل دگرگونی حرارتی شدهاند به

عنوان سنگ مبنای مقایسه در نظر گرفته شد و فراوانی عنصرNb در نمونههای اسکارنی و

مرمر به عنوان عنصر شاخص بی تحرک در طول فرآیند اسکارنزایی به عنوان مبنای محاسباتی

انتخاب گردید.
-2 تعیین فاکتور غنی شدگی :(Enrichment Factor, E.F.) پس از نرمالیزه کردن

یافتههای آنالیتیک (جدول(1 بر اساس مواد فرار (L.O.I) ، فاکتور غنی شدگی بر اساس مقدار

Nb در مرمرها (بای متاسوماتیسم) و واحدهای اسکارنی (متاسوماتیک) از معادله زیر برای هر

یک از واحدها محاسبه شد :(MacLean, 1990)

فراوانی عنصر در سنگ دگرسان شده (زون اسکارنی) / فراوانی عنصر در سنگ اولیه (مرمرها)E. F =