مقاله بررسی تاثیر بدهی صنعت بر ارزش بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران فایل ورد (word) دارای 112 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی تاثیر بدهی صنعت بر ارزش بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله بررسی تاثیر بدهی صنعت بر ارزش بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران فایل ورد (word)

فصل اول

کلیات;

مقدمه

1-1- تعریف موضوع و بیان مسأله

2-1- اهمیت و ضرورت تحقیق

3-1- اهداف تحقیق

4-1- فرضیات تحقیق

5-1- روش تحقیق

6-1- روش و ابزار گردآوری داده ها

7-1- قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی، موضوعی)

فصل دوم

ادبیات موضوع

و پیشینه تحقیق

مقدمه

1-2- تعریف ساختار سرمایه و بیان اهمیت آن

2-2- نظریه های ارائه شده در مورد ساختار سرمایه

نظریه سود خالص;

نظریه سود عملیاتی خالص;

نظریه مودیلیانی و میلر

مفروضات مدل مودیلیانی و میلر

اثبات فرضیه های مدل مودیلیانی و میلر

نظریه مودیلیانی و میلر بدون در نظر گرفتن مالیات;

نظریه مودیلیانی و میلر با در نظر گرفتن مالیات;

انتقادات وارد بر نظریه مودیلیانی و میلر

تئوری ساختار سرمایه و مالیات شرکت به علاوه مالیات بر درآمد شخصی;

تئوری ساختار سرمایه و مالیات شرکت به علاوه هزینه های نمایندگی;

تئوری توازی ایستا

تئوری ترجیحی;

تئوری ساختار سرمایه و تعامل بازار عوامل تولید و محصول

3-2- پیشینه تحقیق

فصل سوم

روش تحقیق

مقدمه

1-3- نوع تحقیق

2-3- معرفی متغیرهای تحقیق

3-3- فرضیه‌های تحقیق

4-3- قلمرو تحقیق

5-3- جامعه و نمونه آماری و روش نمونه گیری;

6-3- فرایند تحقیق

7-3- ابزار تحقیق و اعتبار و روائی آن

8-3- روش جمع آوری داده‌ها

9-3- روش تحلیل داده‌ها

10-3- آزمون توزیع متغیرها

1-10-3- آزمون یکسانی باقی مانده‌های مدل

2-10-3- آزمون استقلال (خود همبستگی)

3-10-3- آزمون همسانی واریانس متغیرها

4-10-3- ضریب تعیین (R²)

5-10-3- آزمون معنا دار بودن ضرایب جزئی رگرسیون (t)

11-3- قاعده رد فرضیه‌های صفر تحقیق و تصمیم گیری;

فصل چهارم

تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیات;

مقدمه

1-4- توصیف اطلاعات و داده‌های متغیرهای تحقیق

2-4- آزمون فرضیه‌ها و پاسخ به پرسشهای پژوهش;

1-2-4- بررسی مفروضه‌های یا پیش نیازهای آزمون آماری

2-2-4- آزمون فرضیه‌های تحقیق

خلاصه

فصل پنجم

تحلیل یافته‌ها و نتیجه گیری;

مقدمه

1-5- خلاصه تحقیق

2-5- تحلیل یافته‌ها و نتیجه گیری;

3-5- پیشنهادهای تحقیق

فهرست منابع و ماخذ فارسی;

فهرست منابع و ماخذ انگلیسی;

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله بررسی تاثیر بدهی صنعت بر ارزش بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران فایل ورد (word)

1 آذر، عادل‌و مومنی،‌منصور (1380). آمار‌و کاربرد آن در مدیریت. تهران: انتشارات سمت

2 بازرگان،‌عباس‌و سرمد،‌زهره و حجازی، الهه (1383). روش‌تحقیق در‌علوم رفتاری. تهران: آگاه

3 بریگام، اوجین اف و گاپنسکی، لوییس سی و دی وز فیلیپ آر (1382). مدیریت مالی میانه (ترجمه علی پارساییان) تهران: ترمه

4 پور حیدری امید (1382) نوع صنعت و تاثیر آن بر ساختار مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه علمی و پژوهشی تحقیقات مالی، شماره 16، پاییز و زمستان 1382 صفحه 60-49

5 جهانخانی، علی‌و پارساییان، علی. (1376). مدیریت سرمایه گذاری و ارزیابی اوراق بهادار. تهران: انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

6 رحیمی‌بروجردی، علیرضا (1383) سیاستهای اقتصاد کلان و اصلاحات ساختاری. تهران: موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی

7 سلاحی،‌عزیز و تکیه، عباس‌(1351). کلیات بازرگانی. تهران: مدرسه عالی بازرگانی

8 دلاور،‌علی (1374). مبانی‌نظری و‌عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد

9 شیرزادی، سعید (1385) بررسی تاثیر تغییرات فصلی بر نوسانات شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد

10 عبده تبریزی، حسین و مشیر زاده مویدی، پرویز. (1362). مدیریت مالی. تهران: آگاه

11 مدرس سبزواری، احمد و عبدالله زاده، فرهاد. (1378). مدیریت مالی (جلد دوم). تهران:  چاپ و نشر بازرگانی

12 مرمرچی، امیر حسین (1378). عوامل‌موثر بر بافت سرمایه و نسبتهای اهرم مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، موسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه

13 مصطفوی مقدم، علیرضا (1354)، مدیریت مالی. تهران: انتشارات مدرسه عالی بازرگانی

14 میرز، استوارت سی (1373). معمای ساختار سرمایه (ترجمه علی پارساییان). فصلنامه علمی و پژوهشی تحقیقات مالی، سال اول شماره دوم بهار 1373 صفحه 90-71

15 وستون، جی فرد. بریگام، ایکن اف یوستون (1376) مدیریت مالی 2 (ترجمه سید مجید شریعت پناهی) تهران: جهان نو

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله بررسی تاثیر بدهی صنعت بر ارزش بازار شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران فایل ورد (word)

1 Alderson Michael J. and Brian L. Betker (1995), Liquidation costs and capital structure, Journal of Financial Economics, (39), 45-

2. Appelaum Elie (1993), Government policy and the firm’s capital structure, European Eccnomic Review , (37), 1185-

3. Arnold Lutz and Uwe (2000), Finaancial regimes, capital structure, and growth, European Journal of Political Eccnomy, (16), 491-

4. Berger Allen N. and Bonaccorsi di patti Emilia (2006), Capital structure and firm performance: A new approach to testing agency theory and an application to the banking industry, Journal of Banking & Finance, (30), 1065-

5. Bosshardt Donald I. (2003), Capital structure,investment unanimity,

and public goods: the case for social responsibility, The Quarterly Review of Ecomomics and Finance, (43), 239-

6. Bresnihan Roisin and Boys Peter (1999), CAPITAL STRUCUTRE AND ARBITRAGING: A PEDAGOGICAL NOTE, The British Accounting Review, (31), 119-

7.Brounen Dirk, de Jong Abe and Koekijk Kees (2006), Capital structure policies in Europe: Survey evidence, Journal of Banking & Finance, (30), 1409-

8. Campello Murilo (2005), Debt financing: Does it boost or hurt firm performance in product markets, Jourmal of Financial Economics, (15), 75-

9. Campello Murillo (2003), Capital structure and product markets interactions: evidence from business cycles, Journal of Financial Economics, (68), 363-

10. Chang Chun (1999), The North American Journal of Economics and Finance, (10), 363-

11. Chen Long and Xinlei Zhao (2006), On the relation between the

12. Cummins J. David and Lamm- Tennant Joan (1994), Capital structure and the cost of equity capital in the property- liability insurance industry, Insurance: Mathematics and Economics, (15), 187-

13. Dangl Thomas and Zechner Josef (2004), Credit risk and dynamic capital structure choice, Journal of Financial Intermediation, (13), 183-

14. De Angelo and Masulis (1980), Optimal capital structure under corporate and personal taxation, Journal of Financial Economics, (8), 3-

15. de Jong Abe and Veld Chris (2001), An empirical analysis of incremental capital structure decisions under managerial entrenchment, Journal of Banking & Finance, (25), 1857-

16. Eddine Chkir Imed and Cosset Jean- Claude (2001), Diversification strategy and capital structure of multinational corporations, Journal of Multinational Financial Management, (11), 109-

17. Erol Turan (2003), Capital structure and output pricing in a developing country, Economics Letters, (78), 109-

18. Fernandes Elton and Marcia Pires Capobianco Heloisa (2001), Airline capital structure and retums, Journal of Air Transport Management, (7), 137-

2. Filbeck Greg and Gorman Raymond F. (2000), Capital structure and asset utilization: the case of resource intensive industuies, Resources Policy, (26), 211-

19. Ferri, Michael G; and Jones Wesley H. (1979), Determinants of Financial Structure: a new methodological approach, Journal of Finance, (3), 631-

20. Garvey Gerald and Swan Peter L. (1992), Optimal capital structure for a hierarchial firm, Journal of Financial Internal ediation, (2), 376-

21.Glen Jack and Singh Ajit (2004), Comparing capital structures and rates of return in developed and emerging markets, Emerging Markets Review, (5), 161-192. 

مقدمه

یکی از مباحث مهم در دانش مدیریت مالی ترکیب ساختار سرمایه شرکتها می باشد که از آغاز پیدایش این دانش، بحثها و نظریه های زیادی درباره ساختار سرمایه ارائه گردیده است

گروهی از این نظریه ها به بررسی ارتباط ساختار سرمایه با سایر عوامل تأثیر گذار بر شرکت و گروه دیگر در مورد چگونگی ترکیب اجزا تشکیل دهنده ساختار سرمایه پرداخته‌اند. از گروه اخیر عده ای معتقد به وجود ساختار سرمایه بهینه برای هر شرکت بوده‌اند که از آن جمله وجود ساختار سرمایه مطلوب صنعتی که شرکت در آن به فعالیت می پردازد می باشد

ما در این فصل ابتدا به تعریف ساختار سرمایه و بیان اهمیت آن پرداخته‌ایم، سپس عناوین‌تحقیقهای انجام‌شده در مورد ساختار سرمایه از ابتدای پیدایش اولین نظریه‌ها در‌مورد ساختار سرمایه تا به امروز را به اختصار شرح داده ایم و در انتها تحقیقهای انجام شده در مورد اثر ساختار سرمایه صنعت بر ارزش شرکت که موضوع این تحقیق است، آورده شده است

1-2- تعریف ساختار سرمایه و بیان اهمیت آن

یک شرکت برای اینکه بتواند سرمایه گذاری نماید و داراییهای مورد نیاز خود را تهیه نماید‌باید منابع مالی بدست بیاورد. برای تأمین منابع مالی راههای مختلفی وجود دارد که به دو دسته کلی تقسیم می شوند : استفاده از بدهی و انتشار سهام . (اریک هلفرت 1989)[1]

مدیران برای تنظیم ساختار سرمایه شرکت به هزینه سرمایه یا میانگین موزون اجزای مختلف ساختار سرمایه مانند بدهی های بلند مدت، سهام ممتاز، سهام عادی و سود انباشته توجه می نمایند. مدیران باید برای مواردی نظیر تصمیمات بودجه بندی سرمایه ای، استقرار ساختار بهینه سرمایه برای شرکت، تصمیم گیری در مورد اجاره بلند مدت، جایگزینی اوراق بهادار شرکت و مدیریت سرمایه در گردش، از اطلاعات کافی برخوردار باشند.(مدرس – عبدلله زاده 1378)

2-2- نظریه های ارائه شده در مورد ساختار سرمایه

نظریه سود خالص

اولین کار اساسی روی نظریه ساختار سرمایه توسط دیوید دوراند[2](1952) صورت گرفت. به این ترتیب که دو حد پایین و بالا را که سایر محققین تا آن زمان مورد بررسی قرار داده بودند مشخص کرد. بر طبق نظر سود خالص فرض می شود که بهره بدهی (Kd) و هزینه سرمایه صاحبان سرمایه (Ks) از اهرم شرکت مستقل اند؛ یعنی بهره بدهی و هزینه سرمایه صاحبان، صرفنظر از اینکه شرکت از چه حجم بدهی استفاده می کند، ثابت است. اگر هزینه بدهی کمتر از هزینه حقوق صاحبان سهام باشد، در صورتی که Kd و Ks هر دو ثابت باشند، هزینه متوسط سرمایه (Ka) کاهش و ارزش شرکت (V) افزایش می یابد

نظریه سود عملیاتی خالص

در نظریه سود خالص، فرض شد که سود خالص سهامداران عادی به نرخ ثابت Ks تنزیل می‌شود، و Ka با استفاده از اهرم کاهش می‌یابد . این مفروضات در‌نظریه سود عملیاتی خالص معکوس می شود، این نظریه فرض می کند میانگین موزون هزینه سرمایه (Ks) ثابت است، اما اهرم موجب افزایش Ks، هزینه سهام عادی یا نرخ بازده مورد‌انتظار سهامداران می شود. (وستون، بریگام و یوستون (1916)، ترجمه تبریزی و حنیفی (1382)

دیوید دوراند در حمایت از روش درآمد ( سود) خالص عملیاتی بیان می کند که ارزش بازار هر شرکت بر سود خالص عملیاتی و ریسک تجاری اش متکی بوده و تغییر در درجه اهرم به کار گرفته شده توسط شرکت نمی تواند این دو فاکتور غالب را تغییر دهد. توزیع سود و ریسک بین بدهی و حقوق صاحبان سهام، بدون تأثیر گذاشتن بر کل درآمد و سود، که ارزش بازار شرکت را تحت تأثیر قرار می دهند، به ندرت تغییر می کند. از این رو درجه اهرم به تنهایی نمی تواند بر ارزش بازار یا بر متوسط هزینه سرمایه شرکت تأثیر بگذارد

نظریه مودیلیانی و میلر

تئوری‌مدرن ساختار‌سرمایه در‌سال‌1958 با‌مقاله مشهور‌پرفسور‌فرانکو مودیلیانی[1]و مرتون میلر[2] که بعدها به MM معروف گشتند، آغاز گردید. مودیلیانی و میلر ثابت کردند که تحت مجموعه محدود کننده ای از مفروضات، به علت قابل جبران بودن هزینه مربوط به بدهی، ارزش شرکت به طور دائمی با استفاده بیشتر، افزایش می یابد و در نتیجه اگر کل تأمین مالی از طریق بدهی انجام گیرد ارزش شرکت به حداکثر می رسد. از آن زمان به بعد اقتصاددانان بسیاری تئوری ارائه شده از سوی آنان را به طور تجربی آزموده اند و تئوری های جدید نیز مطرح کرده اند. برخی از این تئوری ها حدس زده اند که ساختار بهینه سرمایه شرکت ها به ویژگی ها و عوامل متفاوتی وابسته هستند این ویژگی‌ها شامل نوع صنعت، اندازه شرکت، سودآوری، نوسان پذیری، سود، ساختار داریی های شرکت، معافیت مالیاتی غیر از بدهی، فرصت های رشد، هزینه‌های تحقیق و توسعه، هزینه های تبلیغات و هزینه های ورشکستگی می باشند. برخی دیگر از تئوری های مطرح شده نیز ساختار سرمایه انتخاب شده شرکت را وابسته به ویژگی های تعیین کننده هزینه ها و منافع مختلف تأمین مالی از طریق بدهی و سهام می دانند

مفروضات مدل مودیلیانی و میلر

مودیلیانی و میلر برای ارائه مدل خود مفروضات زیر را مطرح کردند

1- بازارهای سرمایه کامل هستند این فرض بدین معنی است که

الف – هیچ گونه هزینه معاملاتی وجود ندارد و مبادلات بدون هزینه انجام می شود

ب- اطلاعات آزادانه و بدون هیچ گونه هزینه ای در اختیار همه سرمایه گذاران قرار دارد

ج- اوراق بهادار به طور نامحدود قابل تجزیه هستند

هـ- سرمایه گذاران منطقی هستند و عقلایی رفتار می کنند. به این مفهوم که به خوبی اطلاعات را به دست آورده و ترکیبی از ریسک و بازده که برای آنها بهترین است انتخاب می کنند

2- سرمایه گذاران انتظارات همگنی در مورد عایدات مورد انتظار و ریسک این عایدات دارند و درباره توزیع احتمالات سود عملیاتی آینده قضاوت یکسانی دارند

3- هیچ نوع مالیات بر شرکت و درآمد اشخاص وجود ندارد. (این فرض بعدها توسط مودیلیانی و میلر حذف شد)

4- ریسک تجاری شرکت با انحراف معیار سود قبل از بهره و مالیات اندازه گیری می شود و شرکت هایی که دارای ریسک تجاری یکسانی هستند در یک گروه طبقه بندی می شوند

5- اشخاص حقیقی می توانند با همان نرخ بهره شرکت ها قرض بگیرند

6- کل بدهی شرکت بدون توجه به میزان بدهی مورد استفاده، بدون ریسک می باشد

- سود قبل از بهره و مالیات تحت تأثیر استفاده از بدهی قرار ندارد و به عبارتی همه جریانات نقدی دائمی هستند و شرکت دارای نرخ رشد صفر است

براساس مفروضات فوق، مودیلیانی و میلر دو فرضیه را اثبات کردند. این فرضیه ها به شرح زیر مطرح می شوند

فرضیه 1: ارزش شرکت از طریق تنزیل یا تبدیل به سرمایه کردن سود خالص عملیاتی (NOI=EBIT) به نرخ متناسب با سطح ریسک شرکت تعیین می شود. به عبارتی کل ارزش بازار شرکت برابر است با سود خالص عملیاتی مورد انتظار آن شرکت تقسیم بر نرخ تنزیل متناسب سطح ریسک شرکت و این ارزش مستقل از درجه اهرم آن شرکت است

Ka= نرخ تنزیل قابل اعمال به طبقه ریسک شرکت

فرضیه 1: مشابه فرض NOI است

فرضیه 2: هزینه حقوق صاحبان سهام برابر است با متوسط هزینه سرمایه ثابت به علاوه صرف ریسک که به درجه اهرم مالی شرکت بستگی دارد

معادله (4-2)                           صرف ریسک Ks=Ka +

                                                            Ks = Ka + (Ka-Kd)(D/S)

فرضیه دوم بیان می کند که هرچه حجم بدهی شرکت افزایش یابد، هزینه حقوق صاحبان سهام نیز افزایش می یابد

براساس دو فرضیه فوق، حجم بدهی بیشتر در ساختار سرمایه، ارزش شرکت را افزایش نمی دهد. چرا که مزایای بدهی ارزان تر دقیقاً با افزایش هزینه حقوق صاحبان سهام از بین می رود. بنابراین فرضیه اساسی مودیلیانی و میلر آن است که در دنیای بدون مالیات، ارزش شرکت و هزینه سرمایه آن به هیچ وجه متأثر از ساختار سرمایه نیست و ارزش شرکت تحت ساختارهای سرمایه متفاوت یکسان است. یعنی برای شرکت یک ساختار سرمایه بهتر یا بدتر وجود ندارد.(وستون، بریگام و یوستون (1916)، ترجمه تبریزی و حنیفی (1382)

اثبات فرضیه های مدل مودیلیانی و میلر

مودیلیانی و میلر برای اثبات فرضیه خود از برهان آربیتراژ استفاده کردند. آنها نشان دادند که با توجه به مفروضات در نظر گرفته، اگر تفاوت دو شرکت فقط در

1-    روشی که تأمین مالی شده اند

2-    در ارزش کل بازار آنها باشد

سرمایه‌گذاران سهام شرکت بالای قیمت[3] را می فروشند و سهام شرکت زیر قیمت[4] را خریداری می کنند و این فرآیند ادامه می یابد تا اینکه ارزش بازار دو شرکت کاملاً یکسان شود. (وستون، بریگام و یوستون (1916)، ترجمه تبریزی و حنیفی (1382)

برای درک استدلال مودیلیانی و میلر دو شرکت U.L را در نظر می گیریم که دارای طبقه ریسک یکسانی بوده و سود عملیاتی مورد انتظار مساوی، اما اهرم های مالی متفاوتی دارند

فرض کنیم ارزش بازار شرکت بدون اهرم (شرکت U) کمتر از ارزش بازار شرکت دارای اهرم (شرکت L) است. (Vu<V1). چنانچه شخص سرمایه گذاری سهامی به ارزش S_L ریال از سهام شرکت L داشته باشد که معرف بخشی از ارزش بازار کل سهام صادره در دست سهامداران شرکت L است، (S_L=aS) بازدهی که این شخص به دست می آورد، عبارتست از

معادله (5-2)                           Y_L=a(O-rB_L)

B_L= ارزش بازار بدهی

R= نرخ بهره بدهی

O= سود خالص عملیاتی مورد انتظار

اگر این سرمایه گذار، سهامی به ارزش aSu را از سهام شرکت L بفروشد و مبلغ aB_L ریال با بهره R درصد به حساب شخصی ام وام بگیرد، با مجموع پولی که خواهد داشت می تواند معادل مبلغ [a(SL+BL)-Su] از سهام شرکت U را خریداری نماید. یادآوری می شود که برای شرکت U، Vu=Su زیرا آن شرکتی است که تماماً با حقوق صاحبان سهام تشکیل سرمایه داده است. بازده حاصل شده این سرمایه گذار، پس از این مبادله به صورت زیر در خواهد آمد

    به این ترتیب مشخص است که مادامی که V_L<V_uخواهد بود

این بدان معناست که سهامداران شرکت L سهام نگهداری شده خود را خواهند فروخت و با ایجاد اهرم شخصی اقدام به تحصیل سهام شرکت U خواهند نمود زیرا این اقدام برایشان سودمند تر است. در این فرآیند S_L (از این رو V_L) کاهش یافته و Su (در نتیجه Vu) رشد خواهد کرد تا بین V_L , V_u تعادل برقرار شود. لذا شرکت دارای اهرم، نمی تواند از جایزه یا صرفه ای بیشتر بدون اهرم بهره مند شود زیرا سرمایه گذاران از طریق اهرم شخصی خودشان این اختلاف را از بین خواهند برد. حال فرض می کنیم که شخص سرمایه گذار، سهامی از شرکت U به ارزش Su در دست دارد که معرف کسری از مجموع ارزش بازار سهام صادره در دست سهامداران Su آن شرکت است. بازده این سرمایه گذار برابر است با معادله (7-2)

اگر این شخص تمام یا بخشی از سهامش را به ارزش aVu (که در آن Vp=Sp) بفروشد، می تواند نسبتی برابراز سهام و قرضه شرکت L خریداری کرده و نگهداری کند. زیرا ارزش بازار شرکت u معادلبرابر ارزش شرکت L است چنین اقدامی بازده او را برابر مقدار زیر خواهد نمود بدون آنکه سطح ریسک توسط او تغییر داده شود

معادله (8-2)

از مقایسه دو معادله فوق در می یابیم که : مادامی که V_u>V_L، باشد، Y_L<Y_u خواهد بود. این بدان معنی است که دارندگان سهام شرکت u سهام خود در شرکت u را خواهند فروخت و پرتفولیویی مرکب از سهام و قرضه شرکت L را خواهند خرید زیرا برای آنها سودآورتر است. در این فرآیند Vu کاهش خواهد یافت و V_L رشد می یابد تا آنجا که بین V_u,V_L تعادل برقرار شود. براساس استدلال فوق، نظریه مودیلیانی و میلر بیان می کند که V,Ka در شرایط تعادل، مستقل از ساختار سرمایه است

قبل از استدلال فوق بحث در زمینه این قسمت از امور مالی بسیار پیچیده بود، اما با این استدلال نشان داده شد که ساختار سرمایه نمی تواند تأثیری بر روی ثروت سهامداران بگذارد

نظریه مودیلیانی و میلر بدون در نظر گرفتن مالیات

مودیلیانی و میلر استدلال می کنند که نرخ بازده مورد انتظار بر روی سهام عادی شرکت اهرمی با افزایش نسبت بدهی به سرمایه () افزایش می یابد، و این به علت افزایش ریسک سرمایه به دلیل افزایش اهرم می باشد. به عبارتی هزینه سهام عادی برای شرکت اهرمی مساوی است با

1-    هزینه سهام عادی شرکت غیر اهرمی در همان سطح ریسک تجاری

2-    حذف ریسک به میزان تفاوت بین هزینه سهام عادی و هزینه وام برای یک شرکت در سطح اهرم به کار رفته

اگر شرکت هیچ گونه بدهی نداشته باشد بازده کل شرکت مساوی بازده بر روی سهام عادی می باشد

Ku = بازده شرکت غیر اهرمی

Ke = بازده سهام عادی

معادله (9-2)

اگر شرکت از بدهی استفاده کند بازده مورد انتظار کل شرکت هنوز همان است. اما بازده بر روی سهام عادی به صورت زیر در می آید،

معادله (10-2)                                    

Ku= هزینه سرمایه شرکت (بازده مورد انتظار شرکت غیر اهرمی)

Ke= هزینه سهام عادی (بازده مورد انتظار سهام عادی)

D= ارزش بدهی

S = ارزش سهام عادی

Ki= نرخ بهره یا هزینه بدهی

معادلات بالا نشان می دهد که با بدهی صفر در ساختار سرمایه، بازده مورد انتظار سهام عادی برابر با بازده مورد انتظار کل شرکت است. اما با افزایش نسبت اهرمی و صرف ریسک میزان بازده مورد انتظار سهام عادی بیشتر از بازده مورد انتظار کل شرکت می شود. یعنی در هر حالت بازده کل مورد انتظار شرکت مستقل از اهرم مالی‌است و ارزش آن با اهرم مالی تغییر نمی کند. در میزان بدهی پایین سهام شرکت بدون ریسک می باشد، اما با افزایش میزان بدهی (نسبت )، Ke به طور خطی با آن افزایش می یابد. زیرا وقتی که شرکت از بدهی بیشتر استفاده می کند، ریسک ورشکستگی افزایش پیدا می کند و نرخ بازده مورد انتظار سهامداران عادی بالا می رود

 به‌طور کلی‌افزایش در‌استفاده از‌بدهی ارزان قیمت به وسیله افزایش بازده مورد انتظار سهامدار عادی (ke) جبران می شود. بنابراین میانگین وزنی Ke,Ki,Ku می باشد که همراه با تغییرات بدهی به سرمایه ثابت می ماند. با افزایش بدهی میزان ریسک شرکت بیشتر می شود و بازده مورد انتظار سهامداران آن افزایش می یابد و در این فرآیند Ke مزیت به دست آمده از Ki را می پوشاند. بنابراین K₀ بدون توجه به نسبت بدهی ثابت می ماند. (اوجین اف بری گام – ترجمه پارسائیان 1382)

نظریه مودیلیانی و میلر با در نظر گرفتن مالیات

  بررسی فقهی و حقوقی تلقیح مصنوعی فایل ورد (word) دارای 128 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد بررسی فقهی و حقوقی تلقیح مصنوعی فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

  مقاله ترانسفورماتور ولتاژ v.T یا P.T فایل ورد (word) دارای 18 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله ترانسفورماتور ولتاژ v.T یا P.T فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله ترانسفورماتور ولتاژ v.T یا P.T فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله ترانسفورماتور ولتاژ v.T یا P.T فایل ورد (word) :

ترانسفورماتور ولتاژ v.T یا P.T

همانطور که می دانید ولتاژهای بالاتر از v 600 را نمی توان بصورت مستقیم بوسیله دستگاه های اندازه گیری اندازه گرفت، بنابراین لازم است که ولتاژ را کاهش دهیم تا بتوان ولتاژ را اندازه گیری نموده و یا اینکه در رله های حفاظتی استفاده کرده ترانسفورماتور ولتاژ به همین منظور استفاده می شود. ترانسفورماتور ولتاژ از انواع مغناطیسی مطابق بشکل صفحه بعد دارای دو نوع سیم پیچ اولیه و ثانویه می باشد که برای ولتاژهای بین v 600 تا HV 132 استفاده می شود.
در این شکل مدار الکتریکی یک vt رانشان می دهد.

معمولا vt های فشار قوی بین خط و زمین قرار می گیرند یعنی ولتاژ فازی به آنها اعمال می شود بطور مثال در نتیجه باید مقدار امپدانس سیم پیچ اولیه خیلی بالا باشد و عایق بندی سیم پیچ ولتاژ بالاتر برود، زیادتر و مشکل تر خواهد بود. برای همین منظور است که در ولتاژ خیلی بالا از c,v.t استفاده می شود.
پس بطور مثال در شکل بالا به اولیه ولتاژ اعمال شود و در ثانویه که مقدار دور آن خیلی کم است ولتاژ ولت روی هرکر اعمال خواهد شد (1a 1n) که خروجی vt را معمولا بصورت a سر کلاف و n ته کلاف مشخص می نمایند. که شمارش تعداد کرهای یک vt با اعدادی است که در سمت چپ حروف گذاشته می شود. در شکل بالا vt دارای دو کر می باشد.
حال ولتاژ بین کر اولvt فاز R با کر اول vt فاز s 110 ولت می باشد که خروجی vt را برای سه فاز به صورت ستاره اتصال دهند و به مصرف می رسانند. کلید مصرف کننده باید به شکل موازی با Vt قرار گیرند. و برای حفاظت Vt (خروجی) در ابتدای خروج سیم پیچ ثانویه از vt یک عدد فیوز قرار می دهند.

در ولتاژهای خیلی بالا، اقتصادی است که از c.v.t استفاده شود. چون در vt عایق بندی و ایزوله کردن سیم پیچ نسبت به پایه استراکچر مسئله عمده و پر خرجی خواهد بود.
ولی در cvb توسط یک سری خازن که در مدار قرار می دهند. ولتاژ را پایین می آورند و ولتاژ کم را به یک سیم پیچ اولیه داره (حدود kv 10) و از ثانویه 110 ولت خروجی گرفته می شود. مدار یک cvt در صفحه بعد آمده است. دو مجموعه خازن C1 و C2 در مدار دیده می شود، مجموعه c1 ظرفیت آن پایین و مجموعه c2 ظرفیت تنش بالا می باشد، در نتیجه me1 بالا و ane2 خیلی پایین خواهد بود. و به همین نسبت ولتاژ فاز با زمینی که به cvt اعمال می شود به نسبت مقاومت ها افت می نماید و از دو سر مجموعه خازن c2 (ولتاژ کم) گرفته می شود و به سیم پیچ اولیه vt وارد می شود.

در صفحات بعد نمونه تست های رایجی که در ترانس ولتاژها انجام داده شده بطور مثال نسبت تبدیل- عایقی و;

ترانسفورماتور جریان((currnt rtansrormerict
جهت اندازه گیری وهمچنین سیستم های حفاظتی لازم است که از مقدار جریان عبوری از خط اطلاع پیدا کرد و نظر به اینکه مستقیما نمی توانیم از کل جریان خط در این نوع دستگاه ها استفاده نمائیم لذا بایستی بطریقی جریان را کاهش داد، از این جریان برای دستگاه های فوق استفاده نمائیم و اینکار توسط ترانسفورماتور جریان انجام می شود برای مثال یکنوع ترانسفورماتور جریان با نسبت را در نظر بگیریم واین بدان معنی است که اگر از خط 1000A آمپر جریان عبور کند این ترانسفورماتور آن را به 5 آمپر تبدیل می نماید. و این 5 آمپر به راحتی قابل اندازه گیری توسط یک آمپرمتر کوچک می باشد. صفحه مدرج آمپرمتر را بر اساس آمپراژ اولیه خط درجه بندی می نمایند. در انتخاب هماهنگ ct و وسیله اندازه گیری باید حتما دقت شود و در روی صفحه مدرج وسایل اندازه گیری در انتخاب هماهنگ ct و وسیله اندازه گیری باید حتما دقت شود و در روی صفحه مدرج وسایل اندازه گیری ct مورد نظر (هماهنگ شده را) مشخص شده است.

ساختمان ترانسفورماتور جریان تشکیل شده است از سیم پیچ اولیه که دارای دورهای کم ویک سیم پیچ ثانویه که دارای دورهای زیادی است، که سیم پیچ اولیه معمولا بصورت شین می باشد. شکل ساده مدار در بالا مشخص شده است. نکته قابل توجه اینست که هیچگاه نباید در سر ct باز باشد به محض باز کردن مصرف کننده از ثانویه ct باید دو سر خروجی اتصال کوتاه شود چون همیشه باید نتیجه فلو در هسته صفر شود یعنی جریان اولیه I1 یک فلوی اولیه و اگر ثانویه بسته باشد I2 یک فلوی بنام ایجاد نماید که نتیجه حدودا صفری شود. اگر دو سر ct باز باشده I2=0 و خواهد شد. و در نتیجه هسته گرم خواهد شد و باعث سوختن ct می گردد.
در تصویر زیر شمای کلی ct و مدار داخلی و پلاک ct داده شده است.
پارامتر های اساسی در ct
1- نقطه اشباع
2- کلاس و دقت ترانس جریان
3- نسبت تبدیل
4- ظرفیت ترانس جریان
1- نقطه اشباع

ترانسفورماتورهای جریان برای جدا کردن مدار دستگاه های بخش و حفاظتی از شبکه فشار قوی بکار برده می شود واصولا طوری انتخاب می شوند که در شرایط عادی و اضطراری شبکه بتواند بخوبی کار نموده و جریان ثانویه لازم را برای دستگاه های اندازه گیری حفاظتی تامین کند. اما مسئله اصلی اینست که در هنگام اتصال کوتاه چون جریان اولیه ترانسفورماتور زیاد است بالطبع جریان ثانویه نیز زیاد خواهد شد ولی باید ترانسفورماتور جریان طوری عمل کند تا این جریان زیاد نتواند از وسائل اندازه گیری عبور کرده و دستگاه ها را بسوزاند علاوه بر آن این جریان نباید سب فرمان غلط به دستگاه های حفاظتی شده و یا اینکه مانع عمل آنها شود. و مانع شود که جریان زیادی از دستگاه های اندازه گیری عبور کند ولی برای رله حفاظتی وضعیت فرق می کند. و ترانسفورماتور جریانی مورد احتیاج است که در جریانهای زیادی اشباع نشده وجریان زیاد را تا حد معینی اجازه داهد تا از زلزله ای حفاظتی عبور نماید مشخصه مغناطیسی یا تحریک ct بستگی هسته، تعداد حلقه ای سیم پیچ و سطح مقطع و طول هسته دارد. در شکل زیر برای یک نوع ct هسته ای مختلف منحنی مغناطیسی آنها مشخص شده است.

مشکل 2 نشانگر این است که اگر حبس هسته از نوع آهن نیکل دار انتخاب شود مطابق منحنی e تا 5 برابر جریان حساس است و اگراز نوع a انتخاب شود تا ده و برای d تا 15بربر جریان ثانویه حساس و بعد از آن اشباع شده و اجازه نمی دهد جریان از سیستم عبور کند.
جدول 3 تغییرات ولتاژ ثانویه یک ترانسفورماتور جریان با مقاومت ثانویه را نشان می دهد. نقطه kp که آنرا نقطه شروع اشباع knee point گویند به ازای افزایش 50% جریان تحریک ولتاژ تنها 10% افزایش می یابد.

مشاهده می شود از نقطه k2 به بعد نیست تبدیل e.t معلوم نیست وجریان ثانویه تقریبا ثابت است تنها اندکی افزایش خواهد داشت. بنابراین نقطه kp در انتخاب ترانسفورماتور جریان پارامتر مهمی است و حتما باید منظور نظر باشد
2- کلاس ودقت اندازه گیری ترانس جریان
جدول های جریان اصولا برای کلاسهای 5p10,5p20,10p10,10p20,0.5,0.2,0.1-5-2-1 می باشد. بنابراین کلاس ترانسفورماتور های جریان اصولا یکی از اعداد بالاست. اگر کلاس ترانسفورماتور جریان بصورت apn نشان داده شده باشد اصولا a مقدار خطای جریان بر حسب درصد و n مضربی از جریان نامی اولیه می باشد.
مثلا در ترانسفوماتور 5p10 یعنی تا ده برابر جریان نامی ترانسفورماتور جریان مقدار خطا 5% خواهد بود. در شکل 4 منحنی مشخصات نسبت تبدیل ترانسفوماتور جریان را برای 10p5 و 10p10 در بارهای مختلف نشان می دهد.

همانطور که در شکل 4 مشخص شده برای ترانسفوماتور 10p5 در 5 برابر جریان نامی خطای حاصل ده درصد است اما در ده برابر جریان نامی خطا به 30% می رسد.
a: هسته حلقوی از نوع آهن بدون سیلیکن
b: هسته حلقوی از نوع آهن باروکش سیلکین
c: از نوع آهن سیکل دار که 80% نیکل دارا می باشد.
بنابراین ترانسفورماتور فوق با این کلاس برای سیستم حفاظتی مناسب نیست.

اما خطای ترانسفوماتور 10p10 در دما برابر جریان نامی فقط ده درصد می باشد واین امر نشان می دهد که ترانسفوماتور با کلاس 10p10 برای حفاظت مناسب تر می باشد و اصولا اکتیوتر است بهمین دلیل است که اصولا ترانسفوماتورهای مخصوص رله و حفاظت سیستم ها باید متناسب با کار دستگاه های حفاظتی و دارای عدد ازدیاد جریان 25>n>10 و کلاس یک باشد. بطوریکه نیرو وی اشباع نشود و هم اینکه دقت خوبی داشته باشد. البته انتخاب این ct اصولا بستگی به نوع حفاظت و وضعیت سیستم دارد.
اما ترانسفوماتورها جریان مخصوص دستگاه های اندازه گیری باید دارای عدد n<5 باشد تا ترانسفوماتور نیروی اشباع شده و مانع سوختن دستگاه های اندازه گیری گردد.
3- ظرفیت ترانس جریان

ظرفیت ترانسفوماتور جریان عبارتست از حاصلضرب جریان های ثانویه ترانسفوماتور جریان در مقدار افت ولتاژ ناشی از گردش این جریان در مدار تغذیه شونده ا زct که بر حسب vA بیان می شود. طبق استاندارد IEC.185 مقدار ظرفیتهای ترانسفوماتور جریان تا 30VA برابر صورت زیر استاندارد نموده اند: 25 -5-10-15-30-VA
از 3oVA به بالا اصولا بر حسب نیاز انتخاب می نمایند. برای اینکه مقدار خط در ترانسفوماتور های جریان به مقدار محاسبه شد. باقی بماند لازم است مقدار توان گرفته شده از ct معادل مقدار توان ترانسفوماتور باشد. در این حالت باید مجموع مقاومتهای مواد خارجی سیم پیچ ثانویه ct حتی المقدور برابر مقاومت خارجی نامی ترانسفورماتور باشد، تا از خراب شدن آن جلوگیری بعمی آید و در ضمن از خراب شدن دستگاه های اندازه گیری نیز حفاظت شود.
با توجه به مطالب گفته شده در انتخاب ظرفیت ct باید قدرت مصرف کلیه وسائلی که از ثانویه تغذیه می شوند در نظر گرفت، در زیر معرف یک سری از وسائل اندازه گیری و رله ها مشخص شده است

نوع وسیله قدرت به ولت آمپر نوع وسیله قدرت به ولت آمپر
آمپر متر 3 رله حرارتی 9-16
آمپرمتر ثبات 5-10 رله قدرت 1-5
وات متر 3 دیسانس 4-30
Cos متر 5-15 رگولاتور ولتاژ 35-135
رله اضافه جریان زمانی 85 رله دیفرانیل 0-1-0-4

طول و سطح مقطع سیم برای جریان 5Amp قدرت مصرفی VA
10 متر سیم دولا با سطح مقطع mm2 2.5 3.5
10 متر سیم دولا با سطح مقطع mm2 4 2.2
10 متر سیم دولا با سطح مقطع 6 mm2 1.5
10 متر سیم دولا با سطح مقطع 10 09

تذکر: می توان قدرت مصرفی کابلها را از رابطه RI32 نیز بدست آورد که R مقاومت سیم بر حسب اهم و Is ثانویه ترانسفورماتور جریان می باشد.
مثال 1: اگر مدار ثانویه یک ct آمپر را با قدرت 30VA و ضریب اشباع به ادوات زیر بسته شود.
یکعدد آمپرمتر با مصرف داخلی 15AV
یکعدد وات متر با مصرف داخلی 3VA
5 متر سیم به مقطع 25 میلی متر مربع 18VA
جمع کل مصرف 63 VA
چگونگی انتخاب قدرت

از آنجا که توان ct در جریان های زیاد تا n برابر جریان نامی که خطا از 10% متجاوز نمی کند تقریبا برابر مثال ضرب Sn.n می باشد سپس توان این ct در 5 برابر جریان نامی n=0 نیز می رسد که باید در مدار ثانویه مصرف شود، بنابراین طرف ثانویه باید آنقدر جریان بکشد که n برابر 63 مساوی 150 گردد سپس مشاهده می شود که در حالت اتصال کوتاه تا 238 برابر جریان از وسایل اندازه گیری عبور می نماید و سب سوختن آنها می گردد پس باید یا در ثانویه ترانسفوماتور مقاومت اضافه نمود که n’ حداکثر به 10 برسد و یا اینکه قدرت ct را کمتر انتخاب نمود مثلا اگر قدرت 15VA انتخاب کنیم

باز مشاهده می شود که n’>10 است که باز قدرت را کمتر انتخاب می کنیم. اگر چنانچه آنرا 10va انتخاب کنیم داریم.

بنابراین قدرت 10VA قدرت مناسبی و نباید 30VA انتخاب کرد.
مثال 2: ترانسفورماتور جریانی با مشخصات و 30VA و h>5 یک آمپرمتر با مصرف داخلی 25VA و یک وات متر با مصرف داخلی سیم پیچ جریانی 3VA را تغذیه می کند. سیم رابطه به طول 25m سی، مقطع 25 که در جریان نامی 5A توانی معادل 45VA مصرف می کند.
توان کل مصرف ثانویه

چون در مثال گفته شده که n<5 است پس باید قدرت را طوری انتخاب کنیم که n نزدیک 5 باشد بنابراین 15VA انتخاب می کنیم
البته مشاهده می شود که n’=7.5 تقریبا مناسب ایت ولی بهترین حالت آنستکه n را به 5 برسانیم و در این حالت باید قدرت را 10VA انتخاب نمود و یا مقاومت به طرف ثانویه ct اضافه نمود مثال 3: یک وله جریان زیاد با مصرف داخلی 8VA و یک وله دیفرانسیل با مصرف داخلی 17A بر روی ترانسفوماتور جریانی به مشخصات و n>10, 15VA بسته شده است.
در صورتیکه مصرف سیمهای رابطه 3VA باشد در اینصورت داریم که

8+1+3=12VA=توان کل مصرف ثانویه
بنابراین ضریبی از جریان که در آن خطای ترانسفوماتور جریان از 10% تجاوز نکند برابر است با

بنابراین ترانسفورماتور جریان صحیح انتخاب شد. وجریان ثانویه تا 125 برابر جریان اولیه بطور خطی تغییر می کند و متناسب باجریان اولیه است و رله جریان زیاد چنانچه تا 125 برابر جریان In تنظیم شود باشد به درستی عمل می کند.

  مقاله خلاصه و تحلیل کتاب سمفونی مردگان فایل ورد (word) دارای 29 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله خلاصه و تحلیل کتاب سمفونی مردگان فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله خلاصه و تحلیل کتاب سمفونی مردگان فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله خلاصه و تحلیل کتاب سمفونی مردگان فایل ورد (word) :

اثر عباس معروفی

پیش از هر چیز باید گفت: که سمفونی مردگان یک
شاهکار است. هفته نامه دی ولت- سوئیس

[دود ملایمی زیر طاق های ضربی و گنبدی کاروانسرای آجیل فروشها لمبه می خورد و از دهانه جلوخان بیرون می زد. ته کاروانسرا چند باربر در یک پیت حلبی چوب می‌سوزانند و گاه اگر جرأت می کردند که دستشان را از زیر پتو بیرون بیاورند، تخمه هم می شکستند.]
آسمان برفی بر زمین گذاشته بود که سال ها بعد مردم بگویند همان سال سیاه، نیمی از مردم به سرپناه‌ها خزیده بودند، نیمی دیگر به ناچار با برف و سرما پنجه در پنجه زندگی را پیش می بردند. برف همه را واگذاشته بود. سکوتی غریب کوچه و خیابان را گرفته بود. لوله های آب یخ زده بود، ماشین ها کار نمی کرد، در خیابانها کپه های برف روی هم تلنبار شده بود. کاسب ها پیاده رو را روفته بودند، اما هنوز نیم متری از بارش شب پیش روی زمین خوابیده بود.]

و درست در اثنای یک یخ زدگی اجتماعی، یکنفر درب را از روی دریچه‌ی لنز برمی‌دارد و صحنه، قبل از اینکه سمفونی آغاز به نواختن کند- با تمام سروصداها و سکوت ها و روشن و خاموشی پروژکتورهای سالنِ نمایش- در مقابل یک لنز مزاحم، تکاپوی خود را آغاز می کند. سمفونی ایی آغاز می شود که سازهایش همراه با مخاطب کوک می شوند- برخلاف همسری ارکستری های نمایشی، که همه چیز در جلو دیدگانِ تماشاچی، خوب و مرتب است- کسی پروژکتورهای سالن را قبل از آغاز برنامه امتحان می کند، و اگر شنونده‌ی خوبی باشیم، سالنی را تصور خواهیم کرد که هراز گاهی یک گوشه‌ی آن روشن و خاموش می شود و در هر بار روشن و خاموشی، شاهد یک پره از یک شخصیت یا حادثه خواهیم بود. اورهان، آیدین، آیدا، پدر، مادر، جمشید، مارتا،‌ مرد قهوه چی، یک خانه، یک کارخانه، یک قهوه خانه، یک کاروانسرا و آدمها و مکانهای دیگری که هر یک نمایانگر خاطره ای هستند از سفها، دوره ها، قشرها و خلاصه، یک شهر، با همه‌ی حرفهایی که برای نگفتن دارد. در پرتو این تاریک و روشن، نمایی از شهری یخ زده به چشم می خورد، در اواخر دوره‌ی رضاخانی، که جزئیات حقایق تاریخی بر سوراخ سمبه های دیوارها و درهایش دلمه بسته اند، و تنها نویسنده ای می ماند و نت‌هایی که سالها بعد از دیروز رقم زده می شوند. و سمفونی ای به دست می آید با ردپای رئالیسم انتقادی با تم مرگ.

[روزنامه‌ایی از پاچه شلوارش درآورد و خواند: «همه در سکوت مرگ فرو رفته‌اند. شهر خالی از سکنه است. درخت ها سوخته اند. زن ها فاحشه شده اند. نان خالی هم گیرشان نمی آید. و نمی دانند چطور خودشان را گرم کنند. و تنها در انتهای شهر، در باغ سرسبزی هیتلر و معشوقه اش زندگی نسبتاً آرامی دارند. این عکس هیتلر است که با دست فتح بلگراد را نشان می دهد. پیش …»
گفتم :‌برو بخواب
گفت: این عکس،‌ شهر بلگراد را نشان می دهد که تقریباً ویران شده است.
گفت: قانون در این مملکت بیست و چهار ساعت است. فوقش چهل و هشت ساعت.]
آدمی که «گفت:»، در روشن- خاموش شدن دوباره‌ی پروژکتور باسازی که هنوز کوک نشده است، در مقابل مخاطب، برای اولین بار با چهره‌ایی مجنون، که برایش طرح مرگ می کشند، رخ می نماید، محزون ترین ساز سمفونی. که حضورش تنها با جای پایی که از وی روی برف مانده. در ته مانده‌ی خاطرات دیگران به چشم می خورد. سازی بی پروا که در داستان متولد می شود، اوج می گیرد، و در جنون گم می شود. آدمی که: [درجه حرارت بدن آدم به چهل و دو که برسد، آدم مرده است. پس قبول کن که مرده ها حرارتشان چهل و دو درجه است.] و به این ترتیب،‌ روشن فکری خلق می شود، که در تمام طول سمفونی دنبال خودش می گردد و دست آخر، دیوانگی را پیدا می کند.

[آیدین، از همان ابتدا بچه‌ی سربه راهی نبود، شیطان در رگ و ریشه اش وول می خورد، توی گوش هاش وز وز می کرد،‌ او را به تقلا وامی‌داشت و از او آدمی ساخته بود که امان دیگران را ببرد و بیچاره کند.
پدر پرسید: دنبال چی می گردی؟
دنبال خودم.]
با این همه، در جایگاه اجتماعی خود،‌ هم چنان در مرز مرفه ها باقی می ماند، و بویی از دردهای قشر فقیر نبرده است، گرچه درد بسیار کشیده است. بیشتر، درد مرفه بی‌درد را، دردی که برایش شاهد بودیم، ابداً درد جامعه‌ی خاکستری داستان را ندارد.
در برخورد با باربرها می گوید: [آقا داداش، این همه جمعیت، قاشق از کجا می‌آورند؟
اورهان ، بعضی هم با دست غذا می خورند.]

در گوشه‌ی دیگری از این هم نوازی همیشگی، ساز دیگری به چشم می خورد، ساز سکوت. سازی که در تمام بخشهای داستان حضور دارد و پایه های داستان را از اساس می جود و تنها نگاه می کند.
معصومیتی، که حضورش را تنها با نگاه کردن به تمام حوادثی که می گذرند، اعلام می کند. رد پایی که در کرانه های شهرهای امروزه، در هر دکان واکس و آدامس فروشی قابل دیدن است. آدمهایی که هر روز با چتر سیاه و بزرگ و زهوار دررفته ای پدر، از جایی در زندگی پرواز می کنند.

حاصل داستان تلخ زندگی آدمهایی در بحبوحه‌ی جنگ. درها و دیوارها را می گرفتند، تا دشمن به خانه‌شان وارد نشود. و چتربازهایی که بر سر شهر آوار می شوند و روی آن خیمه می زنند. چتربازهایی که احترام قفل ها و کلون ها و زنجیر درها را به سخره می گیرند، امنیت از دست رفته‌ی داستان اند.
[یوسف،‌ هر روز روی ایوان محو تماشای چتربازها می شد و ساعت ها آن جا می ماند. نه تشنه اش می شد، نه نان می خواست و نه جایی می رفت. شبانه روز روی ایوان بود. روزی تصمیم گرفت خودش پرواز کند. این کار به راحتی عملی می شد. به اتقا پدر رفت. چتر سیاه و بزرگ پدر را برداشت، با چند تکه طناب خود را به چتر متصل کرد، بر روی بام ایستاد و پرواز کرد.

همه‌ی واقعه به همین شکل بود که مادر سالهای سال به بچه هاش می گفت برادر بزرگشان پرواز کرده که به این روز افتاده.]
[آیدا، آیدا، آیدا عضوی از خانواده که کمتر خاطره‌ای از او در ذهن مانده بود. حتی آیدین هم سال ها بعد هر چه فکر می کرد نمی توانست چیزی از بچگی‌های این دختر بیاد بیاورد. نه حرف، نه جنجال، نه حضور، در پستوی خانه نم کشیده بود.]
و از هم سرایان موسیقی داستان، دو دسته می مانند. دسته زاغهایی که در عمیق کاجهای سبز زندگی می کنند
واعظان کین جلوه در محراب و منبر می‌کنند چون به خلوت می‌روند، آن کار دیگر می کنند
که ایاز پاسبان، نمونه‌ی کاملیاز بقایای این نسل است.

و دسته‌ی دیگر، دسته ای خاکستری اند که در کنار این خانواده‌ی مرفه، هم زیستی مسالمت آمیز دارند. زندگی نمی کنند، فقط هم زیستی دارند. در قهوه خانه چای می نوشند و در عقب کاروانسرا (چوب می سوزانند و اگر جرئت کنند دستشان را از زیر پتو بیرون بیاورند، تخمه هم می شکنند. در کارخانه های لرد جان می کنند و یا در بازار شیرینی فروش ها- همان سال که آتش گرفت و تا 6 ماه از فشاری ها شربت می آمد و باران شیرین می بارید- بدبخت می شوند. فعل و فاعل بازی نویسنده درباره‌ی این قشر،‌در کنار یک خانواده مرفه که اتفاقا نقش اول داستان نیز هستند، آدم را تنها به اعتراف در قدرت نویسنده در استفاده از کلمات و توصیفات برای جمعبندی طبقات مختلف آدمها وامی دارد. گرچه از زندگی شخص نویسنده، اطلاعات چندانی در دست نبود که بدانیم جایگاه خود ایشان در کجای این آدم کده است، اما مطلب جالبی توجه آدم را جلب می کند و آن این است که در اکثر داستان ها حد و مرزی بین ثروتمندان داستان و قشر مذهبی دیده می شود. که برخلاف این عادت در این داستان،‌ ثروتمندان ردپای مذهبی دارند ثروتمندان مذهبی یا مذهبان ثروتمند!

لحظه ای بعد، در گوشه ای دیگر از سالن، نور گرد پروژکتور روی یک ساز دیگر روشن می شود. کسی که در برف گیر کرده و داستان روی آن آغاز و پایان می یابد. تصویر پسری به نام اورهان، ساز ثابت این سمفونی. سازی که در منفعت خود بسیار خوب می نوازد و در محافظه کاری خویش،‌ تک نوازی می کند. شخصیتی که روی زانوهای پدر می نشینید و پدر،‌ پسته‌ی جویده شده در دهانش می گذارد و در دیدگاه سنتی،‌ افراطی، مذهب گرایی داستان، یعنی پدر، تائید شده است. و در بخشهای مختلف سمفونی، در برخورد با آیدین، آیدا،‌ مادر، یوسف و … قطعات ماندگاری را می آفریند. در برخورد با آیدا و مادر، نقش پدر را می گیرد. و برای آیدین برادر، قابیل است. و در معصومیت صحنه‌ی آخر داستان یوسف، برادر می شود. ولی نه بر فراز چاهی که یوسف را در آن گذاشتند. بلکه در نمونه‌ی گودتر از چاه‌، که بر بالای گور می ایستد در حالی که برادرش در زیر پایش جان می کند ولی همچنان از جویدن پایه های داستان باز نمی ایستد.
و در هجوم سختی های جامعه تبدیل می شود به:

[آرزو می کرد حیوان باشد، پشم گرمی تمام تنش را پوشانده باشد و هر وقت طعمه خواست بزند به جمعیت. یک بچه، آنجا کنار فشاری آب به میله های باغچه‌ی پیاده رو کش و قوس می آمد و آدم ها می گذشتند.] و تنها نقش که از اورهان داستان در ذهن می ماند تجلی خاطراتی است که اورهان سمفونی زندگی که هر روز از کنارمان رد می شوند و حرف می زنند و کودکی که کنار باغچه کش و قوس می آید، برایشان فقط طعمه‌ایست در پیله ابریشم.

و نهایتاً سمفونی،‌ نواختن خود را آغاز می کند. داستان در برف آغاز می شود. در برف اوج می گیرد و در برف می سوزد! موو … مان اول، برادری را به تصویر می کشد که با هذیانِ گذشته ها، در برف به دنبال رد پای برادر می گردد و محتویات سمفونی، هذیان خاطرات است که از مردگان داستان نقل می شود- موومان. آنچه ظاهراً در موسیقی، بخش کننده‌ی جملات و کلمات است، امروز از پس کوچه های ذهن مخاطب، سوء استفاده می کند تا خاطره‌ی موومیایی نقش اول داستان را برای مخاطب زنده کند. – در موومانهای بعد هذیان جنگ جهانی مرور می شود. با جامعه ایی رضاخانی- روسی- هیتلری- انگلیسی و آدمهایش، که از جنگ یاد می کنند. اگر پدر باشیم. قطعا برخورد متفاوتی با پسر خواهیم داشت. طرز تفکری که در چالشی بی‌وقفه با یکدیگر، امتداد می‌یابد.
[پدر گفت: همه‌ی قضایا بر سر این است که خون ناحق ریخته شود.

آیدین گفت: نخیر، اینطور نیست. می خواهند، مملکت را بگیرند که اینطور از بالا و پایین حمله کرده اند.
– بچه جان ، تو بهتر می فهمی یا من؟
– اگر به خاطر خون باشد،‌ خوب چرا جنگ می کنند؟ زالو بیندازند.
– لابد مثل تو که داری جان مرا می گیری.]
جالب است که در جای جای داستان، وقتی از خاطرات کودکی بچه ها سخن رانده می‌شود، از شنای با پدر در شورابی و از مادر که لقمه های غذا را در دهان بچه ها می‌گذارد، همه چیز زیبا می نماید. این گذشته‌ی دور و زیبا برای این داستان حرفهای بسیار برای نگفتن دارد.
از شیطنت بچه ها و تشرهای پدر گفته می شود، و زندگی فلاکت بار آدمها، تا برسیم به یکی از معدود روزهایی که پدر به مغازه نمی رود تا اسم بچه ها را در مغازه بنویسد. حرکتی که بیانگر حضور گرما در متن یک خانواده سنتی است. اما گرمای نسبی این خانواده دیری نمی پاید. چرا که سربازان دشمن از همین دوز، وارد داستان می شوند. و بدبختی به طور ممتد، تک نواز داستان می شود، با داستان یوسف اوج می گیرد و با آیدا به خانه‌ی بخت می رود!!

[کت و شلوار سرمه ای رنگ به تن داشت و کراوات آبی کمرنگ زده بود. و خط ریشش پایینتر از حد معمول بود و قدی بلند داشت و سبیلش آنکادر شده نبود، به آکلادمی مانست]. از نظر مادی و اقتصادی در سطحی بالاتر از بقیه‌ی ثروتمندانِ داستان. روزنه‌ی امیدی برای دختر داستان که در پستوی خانه نم کشیده است. این توصیف ذهن آدمی را باز می گذارد برای تصور شخصیتی،‌ شخص که با روشن فکری غربی برای آزادی مردم شرق به پا می خیزد، رویایی عمل می کند، با صحبت های دلنشین، و لیکن همین مصلح باعث خودکشی می شود.

[آیدا چشم باز کرد،‌ تای خودش را که دید، لبخند زد. لب هاش داغمه بسته بود. آیدین گفت: امروز خیلی خوشگل شدی. آیدا خندید و سرش را کمی کج کرد. تا آن روز کسی چنین حرفی بهش نزده بود. و چقدر دلش می خواست با آیدین حرف بزند و چقدر آیدین خوب بود. دست هاش را برد لای موهاش و گفت: شوخی نکن. آیدین گفت: باور کن آیدا. وقتی چشم هات بسته بود. مثل فرشته ایی بودی که چشم هاش بسته است. آیدا گفت: حالا چی؟ حالا هم مثل فرشته ای هستی که چشم هاش باز است.]

  مقاله آرایه ها و نگاره های مرتبط با چشم زخم در دستبافته های اقوام ایرانی فایل ورد (word) دارای 16 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله آرایه ها و نگاره های مرتبط با چشم زخم در دستبافته های اقوام ایرانی فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله آرایه ها و نگاره های مرتبط با چشم زخم در دستبافته های اقوام ایرانی فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله آرایه ها و نگاره های مرتبط با چشم زخم در دستبافته های اقوام ایرانی فایل ورد (word) :

مقدمه

چشمزخم1 در فرهنگ عامه آزار یا گزندی است که فرد از نگاه کسی دیگر (دشمن یا حسود) میبیند. کسی را که گمان میرود چشمش تأثیر بد دارد بدچشم، شورچشم، چشمرسان، و فعل او را چشمزدن، چشم رسانیدن و نظر زدن مینامند. برای دوری و محافظت فرد در برابر چشمزخم، از تعویذ و دعا و اشیایی مانند خرمهره، سپند، ضَماد، نظر قربانی یا تخم مرغ شکستن استفاده میکنند و عبارت »چشم بد دور«، »بنامیزد« یا نظایر آن را در تفأل به کار میبرند. گاهی »وَ اِن یکاد« یا »بسم االله« از گردن فرد آویزان میکنند که خود به مثابه نوعی حِرز و تعویذ است.

در مورد شخص صدمهدیده نیز میگویند چشم خورده، نظرش زدهاند، چشم دارد و یا چشمش کردهاند. این باور حتی در بعضی به حدی شدید است که اگر کسی زخمی بردارد چنانچه آن آسیب بیضیشکل باشد میگویند این شکل چشم است و این آسیب بر اثر چشمزخم اتفاق افتاده است.

با توجه به اهمیت اعتقادات مربوط به چشمزخم در میان اقوام مختلف، و تقویت آن در دیدگاههای اسلامی در مسئله این تحقیق شناخت این تأثیر و یافتن رد پای باور به چشمزخم در هنرها و دست ساختههای مردمی است.

از اهداف این پژوهش آنست که در جهت شناخت فرهنگ عامیانه و با توجه به گستردگی باور به چشمزخم و ریشه آن در فرهنگ و اعتقادات دینی، نمود تجسمی و نگار ههای مرتبط با آن معرفی و بررسی شود.

پرسش پژوهش آن است که با توجه به گستره اعتقادات در مورد چشمزخم جلوه تجسمی آن کدام است؟ از اینرو، با توجه به آنکه دستبافتههای اقوام و عشایر محمل ثبت و ضبط باورهای کهن و باورهای مردمی است و در طی زمان کمتر دستخوش تغییرات و تحولات هنر نو قرار گرفته است، در جستجوی نقوش و آرایههای چشمزخم مورد مطالعه قرار گرفت.

فرضیههای این بررسی آن است که نقوش دستبافتهها قدیمیترین محمل ثبت و ضبط نماد تجسمی چشمزخم است. همچنین به نظر میرسد نماد تجسمی چشمزخم تابع شکل چشم و دارای ویژگی مرکزیت است.

این تحقیق به روش تطبیقی و تحلیلی با جمع آوری اطلاعات در رابطه با اعتقادات نظری و اسناد و اشیا در دسترس و شناختهشده مربوط به چشمزخم در میان اقوام مختلف از منابع کتابخانه ای و در یک مورد مشاهده میدانی (در روستای دشتزری چهارمحال بختیاری) ارائه شده و شکل بصری آنها مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفت تا به اصولی ثابت در بیان تجسمی چشمزخم دست یابیم.

پیشینه تحقیق

در تحقیقات انجامشده، چشمزخم بهعنوان بخشی از فرهنگ

تصویر1. دانههای اسفند رشتهای، آویز برای خانه، ماخذ: نگارندگان

تصویر 2. عقیق باباقوری، ماخذ: همان

عامیانه مورد بررسی قرار گرفته است، از جمله در مقالهای با عنوان »چشمزخم در باور فرهنگ ایرانیان« از ژیلا ده بزرگی. در حوزه اعتقادات دینی نیز مقالهای در مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث آمده که در مقاله حاضر نیز مورد استفاده قرار است. این پژوهش ضمن بیان این اعتقاد در میان مردم، جلوههای تجسمی چشمزخم را در هنر اقوام با توجه به اندک مدارک در دسترس بررسی میکند که در این زمینه پژوهشی مشاهده نشد.

تاریخچه باور به چشمزخم

برای درک روشنتر از باور به چشم، میتوان به اهمیت آن در زبان فارسی استناد جست. در فرهنگ فارسی ترکیبهای متنوعی از این عنوان دیده میشود. از جمله در فرهنگ معین چنین آمده است:

چشم پنام: تعویذی که جهت دفع چشمزخم نویسند. چشم خوردن: چشمزخم خوردن، هدف چشم بد شدن. چشم رسیدن: نظر خوردن، چشمزخم خوردن. چشمرسیده: کسی که چشمزخم به او رسیده.

تصویر 3. نعل اسب (فلزی)، ماخذ: همان

تصویر 4. آویختن مهره رنگی، ماخذ: همان

چشمزخم: آسیبی که از چشم بد به کسی رسد.

چشم زد: 1- مهره سیاه و سفید که برای دفع چشمزخم به گردن کودک آویزند. 2- کنایه از زمان بسیار کم.

چشم زدن: 1- چشمزخم خوردن. 2- کنایه از بیدار بودن. چشمشور: چشمی که از آن چشمزخم به کسی یا چیزی برسد.

چشم فسا: چشم فساینده، کسی که افسون چشمزخم کند« (معین، 1354: 1290) .

اعتقاد به چشمزخم در فرهنگ ملل و اقوام متعدد دیده میشود که در ذیل این مطلب به مواردی برشمرده میشود.

»در بیوهورهای هند، هنگامی که مادری کودک خود را در آغوش میگرفت یا بر پشت خود حمل میکرد، خالی رنگین برای دفع چشمزخم مابین دو ابروی آن زن میگذاردند. وقتی که راه دوری را در پیش میگرفت تا به روستای دیگر یا به بازار برود، مقداری سنگریزه به گوشه لباس ژنده آن زن میبستند، زیرا آنها معتقد بودند که زندگانی از بدیها و ناخوشیها احاطه شده است و تمام این ناخوشیها از عاملهای فوقالطبیعه و ارواحی غیبی سرچشمه میگیرد که در اطراف زمین متفرقاند. به نظر آنان چشمزخم همچون بسیاری از ارواح خبیث دیگر در وجود آدمیان وارد میشود و باید افراد را از شر آنها محافظت کرد تا آدمیان بتوانند بهراحتی زندگانی کنند. در همین قبیله افراد باید برای نگهداشت دامهای خود از چشمزخم ترکهای

موسوم به ناسانا را به دامها میزدند و وردی را زیر لب آهسته میخواندند. این وجه اشتراک اعتقادی در بین ایرانیان
و هندیان باستان قدمت تاریخی ریشههای این اعتقاد را بیشتر مشخص میسازد« (ده بزرگی، 1831: 460) .

در اکثر جوامع و تمدنهای کهن میتوان به این اعتقاد عامه پیبرد. در دومین دوران مهم تمدن مصر که دوران پادشاهی میانه (1783- 2040 ق. م) نامیده میشود، تابوت بزرگان و فرعون به صندوقچههای ماوراءالطبیعی تبدیل شد که با طرحهای مربوط به کفنودفن خطاب به آنوبیس

و اوزیریس و تعویذهایی به نام»چشمان هوروس« کالاهای زینتی، جیره غذایی، صدها ورد مکتوب و نقشههای جهان زیرین تزیین و همراهی میشد و همه اینها به منظور خنثی کردن نیروهای آشوب و تقویت روحیه صاحب آن تا رسیدن به همراهان خدای خورشید طراحی شده بود (هارت، 1377: 56) .

بسیاری از اقوام از جمله عربها و چینیها وحبشیها به چشمزخم باور داشته و حیوانات و کودکان را بیشتر مستعد چشمزخم میانگاشتند. بههمین خاطر از تعویذها

و حرزها (بازوبند) برای دفع چشمزخم استفاده میکردند (محمدی، 1386: 10) .

در ترکیه، زن و شوهری با وجود تفکرات غربی، خرمهرهای را برای دفع چشمزخم به قندان نوزادشان وصل میکنند. هرچند منشأ اینگونه بلاگردانها فراموش شده، اما کاربردشان همچنان پابرجاست. اتومبیلی را که بهتازگی خریداری شده به خون مرغ یا گوسفندی قربانیشده میآلایند. حتی در مراسم افتتاح مغازه یا شرکتی جدید جانوری را برای خوشاقبالی ذبح میکنند (هال، 1377: 69) . همچنین در ترکیه اهالی برخی دهکدهها آیات قرآن بر سر در منازل نقش میکنند تا از چشم بد در امان باشند.

در مقالهای با عنوان »چشمزخم در هنر ایتالیایی« آمده است که اعتقاد به چشمزخم نه در طول قرون وسطی و نه در طول دوره رنسانس کم نشد، و حتی اکنون در بسیاری از قسمتهای ایتالیا هیچکس به پرسش درباره توانایی jettatore برای صدمه زدن با یک نگاه گذرا فکر نمیکند. این خرافات کاملاً در سرتاسر ایتالیا عمومیت داشته، نهتنها میان روستاییان بلکه حتی در میان طبقه تحصیلکرده نیز چنین بود. عصری که به معابد معجزهگر اتکا میکردند، که تلویحاً به اهریمن و حقیقت دیدها اعتقاد داشتند، همچنان اسیر چنین پندار قدیمی است. حتی کلیسا شکلهای مختلف افسون و استفاده از طلسم را به رسمیت شناخت، ولی آنها را اگرچه خرافاتی مشهور و در تضاد با اعتقاد حقیقی مسحیت بودند مکرراً به شرم آور بودن محکوم میکرد .(callisen,1937:450)

چشمزخم در فرهنگ ایران باستان

در فرهنگ ایران باستان شورچشمی بهعنوان پدیدهای اهریمنی دانسته شده و مجازاتهایی هم برای افراد

فصلنامه علمی- پژوهشی نگره

97

شماره13پاییز39

آرایهها و نگارههای مرتبط با چشمزخم در دستبافتههای اقوام ایرانی

1agas 2.Aigha s

شورچشم و بدچشم در نظر گرفته شده است. »در اندرز دستوران به بهدینان، سه گروه از مردم هستند که اندر گیتی ایشان را روزی نبخشیدهاند و به ستم از گیتی همیستانند

و خورند و گروه سوم را دش چشم (بدچشم، شورچشم) گفته، »سه دیگر دش چشم آن بود که از نیکی کسان او را دشخواری بود. سرخ (یا شور) چشمان را آنگونه پیداست که هرکس چنین بود به، به تن و چیز خویش است و بد، به آن کسان (تن و چیز کسان)« در بندهش از جمله دیوهایی که یاد شده اگاش1 یا ایغاش2 دیو شورچشمیاست که مردم را به چشم میزند.

»یکی از دشمنان زرتشت به نام (دورسرو) – از کرپانهای دشمن زرتشت – به هنگام گستاخی زرتشت در بیرون ریختن شیری که قرار بود بر آن دعا بخواند، خشمگین شد و به زرتشت گفت، بر تو چشم بد اندازم. زرتشت در جواب او همین پاسخ را داد. آن روحانی جادوگر بر اثر دعای زرتشت بیهوش شد و فروافتاد و دردی او را گرفت و سرانجام مرد

و همه فرزندان او منقطع شدند« (محمدی، 1386: 10). »دریشت 14 (بهرام یشت)، بندهای (35 و 36) نیز سیمرغ فرخبال، مرغ مرغان خوانده میشود و از جانب اهورمزدا به زرتشت توصیه میگردد که پری از آن را بر تن مالد و آن را تعویذ خود کند و نیز به او گفته میشود که اگر استخوانها یا پرهای این مرغ نیرومند را با خود داشته باشد هیچکس نخواهد توانست او را از پای درآورد. برای سایر موارد در فرهنگ ایران باستان در مورد شورچشمی میتوان به یشتها، بندهای 15، 11، 8 و 3 و فرکرد 7 وندیداد و کتاب بندهش و دیگر ترجمههای پهلوی مراجعه کرد« (اسلامی ندوشن، 1372: 52).

براساس مکتوبات قدیمی، که بیشتر با متون متأخر دینی آیینی زرتشت انطباق دارد، به ایزدان و دیوانی اشاره میشود که در تقابل با یکدیگر هستند. دیوان و دروجان در فرهنگ و باور ایرانیان باستانی همان نمایندگان اهریمنی و اعمال بد بودند.

انسان پیوسته برای مراقبت و محافظت از جان و اموال خود، دارای دغدغه و اضطرابخاطر بود و چه بسا شیوه زندگی کشاورزی و دامداری عدم امنیت نسبی که این شیوه معیشتی بههمراه داشت بر نگرانیها میافزود. ازاینرو گرفتاری در چنگال هریک از دیوان، بهویژه دیو چشمزخم و شورچشمی، میتوانست ضرر بسیاری در پی داشته باشد. به منظور چارهجویی و رفع خطر، با تقدیم فدیهای مناسب و بهموقع برای ایزدان، استفاده از طلسمهای بازدارنده و یا تناول برخی از خوراکیها در روزهای معینی از سال در محافظت از خود

و اموالش کوشش میکرد (ده بزرگی، 1381: 458).
با آنکه مشخصاً در آثار بهجامانده از ایران باستان نقشی را بهعنوان طلسم چشمزخم نمیشناسیم، آندره گدار معتقد است گیلگمش پهلوان نیرومند و شاه شکارچیان افسانهای و قهرمان و نگهدارنده مغلوبکننده دیوان و زندهکننده مردگان

از راست به چپ، تصویر5. تعویذ به شکل لاک پشت، برنز، اواخر هزاره دوم پ م، تصویر6. تعویذ به شکل مار، برنز، اوایل هزاره اول پ م. تصویر7. تعویذ به شکل سرگاو، برنز، اوایل هزاره اول پ م. مأخذ: تناولی، 1385.

تصویر 8. چشم خشکشده گوسفند. مأخذ: www.yasdesign.blogfa.com

تصویر9. نظر قربانی، نقره و عقیق، اوایل قرن 20م. مأخذ: تناولی، 1385.

تصویر10. چهل کلید، مفرغ، قرن 17,18م. مأخذ: همان

و نگهدار زندگان که مورد ستایش بود و تصویر او بر گردن زنان و بر فرمان ارابهها و دسته دشنهها در نزد زنده گان و در گورها دیده میشود، او خدایی نبود که تنها ستایش شود

و نتوانند بر گل کمر و اشیای عادی به کار برند، بلکه طلسمی در برابر بیماری و چشمزخم بود (گدار، 1358: 26).

چشمزخم در اسلام و منابع اسلامی

در تمدن اسلامی با توجه به آیات قران مجید در سوره قلم آیه

تصویر 11. جام چهل بسماالله. مأخذ: موزه آستان قدس رضوی

تصویر 12. قفل نظر قربانی. مأخذ: تناولی، 1385

تصویر .13 سنگ باباقوری تصویر .14 چشم جادویی
به صورت گردنبند. مأخذ: شیشهای. مأخذ: بروس میت
www.parscloob.com فورد، .83 :1388

تصویر 15. نقش گَتِ لوزی، مازندران، ماخذ: همان

تصویر .16 نقش چهار برج، ماخذ: همان

51 اشاره صریحی به چشمزخم وجود دارد و اغلب مفسران همان شأن نزول را برای آن یاد کردهاند. بعضی از معتزله چشمزخم را بیپایه میدانند. اخوانالصفا، ابن سینا، غزالی، امام فخر رازی، ملاصدرا و بسیاری دیگر از حکما و محققان برای آن حقیقت قائل بودهاند، حتی فیلسوف خردگرایی چون ابن خلدون- که با عرفان و فلسفه نیز مماشات نمیکند – صحت چشمزخم را قبول دارد و نمونههایی از آن را نقل میکند.

در رسائل اخوانالصفا، رساله مستقلی تحت عنوان »در ماهیت سحر و عزائم و عین« (چشمزخم) آمده است. نویسنده این فصل در توجیه مفصلی از چشمزخم (الاصابه بالعین) میگوید بسیاری از چشمزنندگان را دیدیم که در کمتر از ساعتی انسان را با چشمزدن از پای درمیآورند. نیز میگوید، از پیامبر (ص) روایت شده که، »السحر حق و العین حق» .«سحر و چشمزدن حقیقت دارد« (محمدی، 1386: 11).

معروف است که دشمنان پیامبر اسلام (ص) یکی از چشمزنان قهار طایفه بنیاسد را برای چشمزدن و از پای درآوردن رسول اکرم (ص) استخدام کردند، ولی به حفظ الهی او نتوانست کاری از پیش ببرد. در تفسیر عاملی در شأن نزول این آیه چنین آمده است که این آیه برای آن بود که کافران خواستند پیغمبر را چشم کنند و گروهی از بنیاسد معروف به شورچشمی بودند و مردی میان آنها که به هرچه مینگریست و به چشم او خوب میآمد، نابود میشد و از این روی او را نمیگذاشتند از خیمه بیرون رود و اگر دلش تنگ میشد دامن خیمه بالا میکرد و اگر چهارپایی از جلو او میگذشت و به چشم او خوش میآمد حیوان بر زمین میافتاد. کلبی گفت قریش از او خواستند که برود پیغمبر را ببیند شاید چشم او به آن حضرت برسد. او رفت و مدّتی به آن حضرت نگاه کرد. این آیه درآن هنگام نازل شد و پیغمبر سالم ماند (تفسیر عاملی، ج8: 340).

خداوند این آیه را نازل کرد: »و ان یکاد الذین کفروا لیزلقونک بابصارهم لما سمعوا الذکر و یقولون انه لمجنون« همچنین در تفسیرالصافی نوشته شده است: »در زمان پیامبر

اکرم صلی االله علیه وآله در طایفه بنیاسد کسانی بودهاند که آنها را »عیانین« میگفتهاند. اینان به گونهای بودهاند که کمتر کسی از خطر چشمزخمشان مصونیت مییافت. این افراد در صدد بودند که پیامبر خدا صلی االله علیه وآله را با چشمزخم از پای درآورند. ولی مگر هیچ سببی بدون اذن خداوند میتواند تأثیر ببخشد؟! گفته شده است که آیه فوق به همین مناسبت نازل شده است« (بهشتی، 1380: 549). »علاّمه مجلسی در بحارالانوار چشمزخم را نیز جزو جادو میشمارد و در استدلال بر این مطلب مینویسد: هنگامی که چیزی در نظر انسان خوب جلوه کند حواس او در آن چیز متمرکز میشود و این از قدرت روحی شخص است که در اشیا یا اشخاص تأثیر میکند. مرحوم مجلسی در جای

فصلنامه علمی- پژوهشی نگره

18

شماره13پاییز39

آرایهها و نگارههای مرتبط با چشمزخم در دستبافتههای اقوام ایرانی

تصویر .17 نقش چشم نظر، مازندران، مأخذ: سلیمانی 96- :1393 .95