تحقیق آفتابگردان فایل ورد (word) دارای 14 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تحقیق آفتابگردان فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی تحقیق آفتابگردان فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن تحقیق آفتابگردان فایل ورد (word) :

خصوصیات گیاهی: آفتابگردان با نام علمی Helianthus annuus L . گیاهی است یکساله از تیره مرکبه Compositae که بصورت بوته ای استوار رشد می کند . طول دوره رشد آفتابگردان بسته به رقم و کلیه عوامل محیطی از 90 تا 150 روز می باشد . آفتابگردان ریشه مستقیم و توسعه یافته ای دارد که پتانسیل نفوذ آن در خاک به سه متر می رسد . پهنک برگهای که در معرض نور است همراه با خورشید تغییر جهت داده و همواره به حالت تقریباً عمود بر اشعه آفتاب قرار می گیرد . پهنک برگ هنگام صبح بسوی شرق ،‌هنگام غروب بطرف غرب و ظهر رو به بالا می باشد . گل آذین آفتابگردان طبق یا کپه ای است . لقاح به دلیل اینکه پرچمها زودتر بلوغ می یابد غالباً از نوع دگرگشنی است . میوه آفتابگردان نوعی فندقه است که در اینجا با دانه مترادف گرفته می شود . رنگ دانه از سفید تا سیاه با خاکستری خط دار و بسته به رقم تغییر می کند . هر چه درصد وزنی پوسته کمتر باشد درصد وزنی روغن بیشتر خواهد بود . سازگاری: آفتابگردان از نظر عکس العمل نسبت به طول روز بی تفاوت بشمار می رود ولی به نور فراوان نیاز دارد . آفتابگردان ریشه توسعه یافته ای دارد که گیاه را به خشکی مقاوم می سازد ، مشروط بر آنکه خاک عمیق بوده و تراکم و ساختمان خاک محدود کننده رشد ریشه نباشد . آفتابگردان به شوری خاک نسبتاً مقاوم است و در محدوده ای از اسیدیتیه خنثی رشد خوبی دارد . تناوب زراعی:موقعیت آفتابگردان در تناوب زراعی مشابه ذرت است و معمولاً بعد از بقولات علوفه ای بعنوان اولین یا دومین محصول وجینی کاشته می شود

  مقاله سرمایه گذاری کار فرما درِِِِ یادگیری فضای کار فایل ورد (word) دارای 21 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله سرمایه گذاری کار فرما درِِِِ یادگیری فضای کار فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله سرمایه گذاری کار فرما درِِِِ یادگیری فضای کار فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله سرمایه گذاری کار فرما درِِِِ یادگیری فضای کار فایل ورد (word) :

این گزارشات دربار ه اولین سری کنفرانس های منطقه ای در باره سرمایه گذاری کار فرمادر یادگیری فضای کار است از وقتی که این موضوع بوده است مطالعه بحث های تازه در سطح ملی ، ماهیت بازار و تأسیس سازمان آموزش و پرورش و سیستم های آموزشی از یک ایالت به ایالت دیگر تغییر یافت . علاوه بر این منفعت یک فهم از این چشم انداز های متفاوت ، مرکز شناسایی کار و یادگیری از انجمن کانادایی درباره ی یادگیری CCL است شرکاءدر رابطه با رویه جستجوی شبکه های کا نادایی جلسه ای تشکیل دادند که یک مجموعه ای از کنفرانس ها در باره ی سر مایه گذاری کارفرما در یادگیری فضای کار ، گرفتاری عالی رتبه های دولت قدیمی و نماینده های قدیمی از تجارتکار، دانشگاهها و NGOها از یک ایالت یا منطقه ای ویژه . هدف از این کنفرانس این است که اقدامات کار بردی تشخیص دهند و اندازه و کیفیت یاد گیری فضای کار در مسابقه های کانادا و نیازهای یک اقتصاد و افزایش پتانسیل کار گران کانادا یی مطمئن شوند .

  مقاله بررسی میزان دینداری و تاثیرات استفاده از ماهواره بر آن در بین دانشجویان دانشگاه تبریز فایل ورد (word) دارای 21 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی میزان دینداری و تاثیرات استفاده از ماهواره بر آن در بین دانشجویان دانشگاه تبریز فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی میزان دینداری و تاثیرات استفاده از ماهواره بر آن در بین دانشجویان دانشگاه تبریز فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله بررسی میزان دینداری و تاثیرات استفاده از ماهواره بر آن در بین دانشجویان دانشگاه تبریز فایل ورد (word) :

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی میزان دینداری (در ابعاد عبادی، اعتقادی، اخلاقی، تشرع) و تاثیرات دو متغیر جنسیت و استفاده از ماهواره برآن پرداخته است. در این راستا، با استفاده از روش پیمایش، 376 نفر از دانشجویان دانشگاه تبریز به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب بر حسب دانشکده/جنسیت به عنوان نمونه انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که میانگین میزان دینداری در هر چهار بعد آن در بین پاسخگویان در سطح بالا تر از حد متوسط قرار دارد و همچنین میزان دینداری در هر چهار بعد آن در بین زنان و پاسخگویانی که از ماهواره استفاده نمی کنند بالاتر از مردان و مخاطبین ماهواره است . متغیر تعداد سالهای استفاده از ماهواره با بعد عملی و متغیر تعداد ساعتهای استفاده از ماهواره با بعد اخلاقی و متغیر نوع برنامه مورد استفاده در ماهواره نیز با بعد اعتقادی رابطه منفی معنی داری داشته است.

واژگان کلیدی: دینداری، ماهواره، جنسیت

664

بیان مسئله

دین یکی از کهن ترین و اساسی ترین نهادهای است که همواره در جوامع انسانی وجود داشته است و به عقیده دورکیمP1P0F هیچ جامعه شناخته شده ای در طول تاریخ بدون دین نبوده است (دورکیم،( 329 :1383 و با مطالعه جوامع انسانی و تاریخ تمدنها همواره با رگه های از دین و باورهای دینی برخورد می کنیم . ویل دورانتP2P1F می نویسد »9Tحتی مورخ شکاک هم فروتنانه در برابر دین تعظیم می کند، زیرا می بیند که دین در هر سرزمینی و هر عصری، در همهی شئون زندگی بشر تأثیر مستقیم دارد)9T «ویل دورانت، . (427 :1388

در گذشته دین منبع باورها و ارزشها به شمار می رفت و مشروعیت هر پدیده ای در ارتباط آن با دین تعریف می شد اما با ورود جهان به دوران مدرن، آنچه نظر بسیاری از متفکران را به خود جلب کرد، ماهیت رابطه میان صورت بندی جدید با نظام سنتی بود، چرا که به نظر می رسید نظام مدرن، ساختار و نهاد های سنتی را به چالشی جدی کشیده است . دین یکی از مهم ترین نهادهای سنتی بود که از ابتدای ظهور مدرنیته مورد انتقاد شدید قرار گرفت(موحد و حمیدی زاده، .(43 : 1388 در این میان رسانه های جمعی نقش همدست را در ایجاد تغییرات اجتمایی و فرهنگی ایفا کردند و خود به عنوان آغاز کنندگان ارزشها و باورهای جدید محبوبیت و گسترش یافتند (باچرP3P2F ، 2003، دی ویداسP4P3F ، .(44 :2013 با ظهور ماهواره ها جهانی شدن به عنوان یک فرایند که محصول صنعت جهانی ارتباطات است منشا تغییرات جوامع شده و به نوعی روند فراملی کردن فرهنگها (تامیلسونP5P4F، (1999و تغییر در فضای مذهبی را به دنبال داشته است (افهمی،.(64 :1385 حضور و تداوم آنها باعث تغییرات مهمی در ادیان از جمله کاهش قدرت نهادهای مذهبی و سکولار یا عرفی شدن زندگی و فردی تلقی شدن دین بوده است (هاورP6P5F، .(3 :2002

جامعه ما از جمله جوامعی است که علاوه بر تجربه نوسازی و مدرنیته همزمان درمعرض فرایند جهانی شدن قرار گرفته است. جهانی شدن با گسترش نفوذ رسانه های خارجی به ویژه اینترنت و ماهواره زمینه آشنایی افراد با ارزش ها و الگوهای رفتاری جوامع دیگر و برقراری ارتباط با دنیای خارج از طریق فضا های مجازی را فراهم کرده است در حالیکه در طول تاریخ، ایران همیشه جامعه ای دینی بوده و دین در آن همه گیر بوده است، به گونه ای که غالب اوقات دین فرانهادی بوده که سایر اجزاء جامعه را تحت الشعاع خود قرار میداده است (کاظمی و فرجی، 1381، به نقل از میر آخورلی، .(64 :1388 در این میان رسانه بازیگری جدید الورود محسوب می شود که از اولین حضور خود با زیر سوال بردن ارزشهای دینی به مسئله ای اجتماعی تبدیل شده است. از دهه هفتاد در پی اشاعه بی ضابطه و رو به رشد استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره و عدم امکان کنترل امواج ماهواره ای باعث شده حجم وسیعی از برنامه های برون مرزی به فضای فکری جامعه وارد شده و نگرانی های در خصوص هجوم ارزشهای و هنجارهای مغایر با فرهنگ دینی جامعه شدت گیرد.

از طرفی اکثریت جمعیت ایران را جوانان تشکیل می دهند بنابراین جامعه ما جامعه ای است جوان طبعاًو آماده پذیرش الگوهای جدید و رفتاری و از سوی دیگر دین از طریق انتقال ارزش ها به نسل جوان، آینده هر جامعه ای را تحت تأثیر قرار می دهد که جامعه ای مبتنی بر دین، متأثر و دلبسته به آن است و راه های عمل در آن تحت

1 -Emile Durkheim 2 -Will Durant 3 -Butcher 4 – Devadas M. B 5 -Tomlinson 6 -Hoover

666

تأثیر اعتقادات دینی است، می تواند بر بروز بحران های جدی در سطوح مختلف اخلاقی منجر شود. به طور خلاصه تحقیق حاضر در پی پاسخگویی به سوالات زیر است:

میزان دینداری در میان دانشجویان تا چه حد است؟
کم و کیف استفاده دانشجویان از برنامه های ماهواره چگونه است؟
آیا ارتباطی بین میزان و نحوه استفاده از ماهواره و میزان دینداری دانشجویان وجود دارد؟

مبای نظری

نظریه پردازی و مفهوم بندی تأثیرات رسانه ها در خلال دوره پیدایش رسانه ها و وسایل ارتباطی در سه مرحله قابل طبقه بندی است که عبارت اند از: -1 تأثیرات قاطع(حد فاصل دو جنگ جهانی): در این دوره تصور می شد وسا یل ارتباط جمعی دارای اثرات نیرومند و تعیین کننده ای هستند. نظریه سوزن تزریقی (گلوله جادویی)P 1 P6Fدر مطالعات اولیه دراین مقوله قرار می گیرند.2 -تأثیرات محدود (پس از جنگ تا دهه: (1970 در این دوره، پژوهشگران در اثر نبود شواهد کافی نسبت به تأثیرات رسانه دچار تردید شدند.- 3 از دهه 1970 به بعد : در این دوره، رویکرد عمومی پژوهشگران به نوعی به رسانه های نیرومند بازگشته است در این میان برخی از رویکردها بیشتر به اثرات رسانه بر عوامل اجتماعی تأکید داشته اند، مانند نظریه ی کاشت.P2P7F نظریه کاشت به عنوان یکی از پرکاربردترین نظریه های مربوط به اثرات رسانه های ارتباط جمعی، بهتر از هر نظریه ای اثرات تکنولوژی رسانه ای بر جامعه و تحولات آن را نشان می دهد (محمدپور و همکاران،.(138-139 : 1389

4Tچند دهه4T 4Tمطالعات در4T 4Tعواقب ناشی از4T 4Tقرار گرفتن در معرض4T 4Tرسانه های گروهی4T 4T نشان می دهد که4T 4Tاثرات4T 4Tبا توجه به شدت4T 4T و دفعات مصرف4T رسانه 4T متفاوت و4T 4Tمتقابل هستند4T ، 4Tاثرات4T 4Tرسانه های جمعی4T 4Tدر تغییرات4T 4Tاجتماعی، به ویژه4T 4Tدر4T 4Tکشورهای در حال توسعه4T ، 4T برای سلامت عمومی4T 4T به مسئله ای مهم4T 4Tتبدیل شده است.4T 4TفینیگانP34TP8F ، 4TویسواناثP44TP9F، T 4T(1997)4Tسه4T 4Tاثر4T 4Tرا شناسایی کرده اند- 1 :4T شکاف دانشP5P10F (رسانه ها فاصله اطلاعاتی بین طبقات مختلف مردم را روز به روز بیشتر می سازند . چرا که شیوه ارتباطات آنان با رسانه ها متفاوت است و چگونگی برخورداری آنان با میزان دسترسی به رسانه ها و نحوه استفاده از اطلاعات نیز یکی از عوامل وجود این شکاف محسوب می شود) -2 برجسته سازیP6P11F (به عبارتی ، رسانه ها گرچه نمی توانند تعیین کنند که مخاطبان چطور بیندیشند اما می توانند تعیین کنند که درباره چه بیندیشند با برجسته ساختن برخی از موضوعات می توانند بر اطلاعات مردم تاثیر بگذارند ) -3 پرورش برداشتهای عمومی مشترکP7P12F (نظریه کاشت).(T .4T 4T فینیگان4T، 4Tویسواناث4T ، .(1997

نظریه کاشت به توضیح تفاوت در میزان مصرف رسانه بر تغییر نگرش و رفتار می پردازد ومعتقد است که، مصرف زیاد رسانه ها و به طور خاص تلوزیون به تدریج وبه صورت غیر مستقیم به پذیرش و انتخاب باورهای مربوط به

1 – magic bullet or hypodermic needle theory

2- Cultivation Theory

3- Finnegan 4- Viswanath 5 – Knowledge Gap 6 – agenda-setting
7 – CultivationTheory

667

ماهیت و طبیعت جهان اجتماعی می انجامد ( مک کوایل1F13،2000، ب ه نقل از رضوی زاده ،.(73 : 1386 جرج گربنرP2P14Fمعتقد است که افرادی که از تلویزیون استفاده می کنند در نهایت به دلیل استفاده مکرر از برنامه های خاصی ، جهان بینی مشترکی در بین مخاطبان ایجاد می کنند. البته باید اذعان نمود که این جهان بینی در میان اقشار مختلف جامعه برحسب منابع مورد استفاده در دسترس آنها متفاوت می باشد . در این تئوری میزان تماشای تلویزیون متغیر مستقلی است که در میان تماشاگران پر مصرف به ایجاد هماهنگی در نگرشها وگرایشات می انجامد. تلویزیون دیدگاه ها را نسبت به جهان وسبک زندگی شکل می بخشد. تلویزیون انسان را به یک دنیای وسیعتری ارتباط می دهد. مورگان وسینگورلی3F15 معتقدند، کاشت یعنی اینکه مدلهای حاکم و مسلط تولید فرهنگی گرایش دارندکه به تولید پیام ها و بازنمایی ایدلوژی ها وجهان بینی ها و اعمال نهادی و زمینه های فرهنگی بپردازند که ازآنها ناشی شده اند و آنها را پایدار کنند(مورلی،19994F16،به نقل از حاتمی،.(20 : 1392

نظریات جهانی شدن

استفاده از برنامه های ماهواره ای می تواند علاوه بر مزیت های ارتباطی و اطلاعاتی، عاملی برای جهانی شدن جوامع باشد به عبار ت دیگر عده کثیری از مخاطبان را توده وار، در جوامع مختلف، در یک لحظه و به طور همزمان تحت تاثیر قرار می دهد و به این ترتیب با نفوذ و قدرتی که ازاین طریق به دست می آورد، می تواند عاملی برای یک دست شدن فرهنگ جوامع و اتحاد افراد باشد (لاریجانی، .(146- 147 :1386

هابرماس به عنوان یکی از مهم ترین نظریه پردازان انتقادی به ظهور فن آوری های ماهواره ای و اطلاعات دیجیتالی و تاثیر آن در فرآیند جهانی شدن تاکید کرده است . به نظر وی، اگرچه مهم ترین بعد این جهانی شدن، جهانی شدن اقتصاد بوده اما در عرصه های فرهنگی نیز گرایش به تولیدات فرهنگی خاص، نوعی همسانی در فرهنگ ها را به دنبال داشته است .وی معتقد است که فرهنگ کالایی شده آمریکایی نه تنها خود را بر سرزمین های دور تحمیل می کند بلکه حتی در غرب نیز معنادارترین تفاوت ها را کمرنگ و ریشه دارترین سنت های محلی را سست بنیان کرده است (رفعت جاه ،.(4 :1387

از نظر والرشتاین، جهانی شدن فرهنگی به معنای سیطره فرهنگ غرب بر دیگر فرهنگ هاست که به دوگانگی فرهنگی درجنوب منجرخواهد شد. منتقدانی چون او معتقدند غربی کردن نمی تواند آخرین و بهترین پاسخ به جهانی شدن باشد زیرا غرب خود از مشکلات عدیده اجتماعی و فرهنگی رنج می برد و با چالشهای بسیاری دراین زمینه روبه روست. سلطه غرب بر رسانه ها و ابزارهای نوین رسانه ای به ویژه شبکه های ماهواره ای و اینترنت به بی ثباتی فرهنگی، ارزشی و هویتی درکشورهای پیرامونی منجرمی شود.

مانوئل کاستلز معتقد است: »هدف غرب و در رأس آن امریکا از به کارگیری سامانه های ماهواره ای، ایجاد بستر مناسبی برای یکسان سازی فرهنگی و جهانی سازی اقتصاد لیبرالیستی است . در این صورت شاهد نابودی ارزشهای ایدئولوژیک، فرهنگی و هویتی جوامع در حال توسعه ای خواهیم بود که تحت تأثیر فرهنگ لیبرالی غرب قرار خواهند گرفت« (بختیاری،. (56 : 1391 با ظهور ماهواره، جهانی شدن به عنوان یک فرایند که محصول صنعت جهانی ارتباطات است منشا تغییر جامعه و جماعات شده و به نوعی به فرا ملی کردن فرهنگ ها خواهد انجامید (تامیلسون،

1-Macquail 2 – Gerbner 3-Morgan &Signorielli 4-Morley

668

1999، به نقل از افهمی، .(65 :1385 مهم ترین پیامد ایدئوژیک جهانی شدن، تشدید جریان مدرنیته غربی است. مدرنیته غرب یک حوزه معرفتی گسترده دارد که از یک طرف سکولاریسم و ارزشهای نظام لیبرال دموکراسی و از طرف دیگر نوگرایی، پیشرفت، تنوع گرایی و مصرف گرایی در کانون آن قرار دارد و این ایدئولوژی بر جدایی مذهب از نهادهای اجتماعی تاکید دارد (کیوی کوروP1P17F ، 1985 به نقل از افهمی، .(65 : 385 به این ترتیب نهادهای تهی از ارزشهای دینی به عنوان گروه مرجع افراد در جامعه موجبات بروز سکولاریزاسیون در رفتارهای روزمره افراد را فراهم می سازند (گیدنزP2P18F،1999به نقل از افهمی، .(65 :1385

نظریه هجوم فرهنگی

طرفداران این نظریه عمدتا نظریه پردازان کشورهای جهان سوم و در حال توسعه هستند و عموما نوعی دغدغه حرست از مرزهای فرهنگ ملی، ارزشهای فرهنگی سنتی و پیشینه تاریخی جوامع مذکور را دارند. آنها بر این باورند که محتوای برنامه های ماهواره ای که عموما از کشورهای غربی تغذیه می شوند باعث تخریب فرهنگ کشورها و تبدیل شدن افراد جامعه به توده بی شکل، مصرف گرا و قابل کنترل توسط شبکه های ماهوره ای می شود و در نهایت به وابستگی کامل به فرهنگ و اقتصاد غرب می رسند (لاریجانی، .(146- 147 :1386

تهاجم فرهنگی همواره شامل دیدی محدود از واقعیت، درکی ایستا از جهان، و تحمیل یک جهانبینی برجهان بینی دیگر است. تهاجم فرهنگی بطور ضمنی دال بر برتری مهاجم و فروتری کسانی است که به انها هجوم میشود و نیز حاکی از تحمیل ارزشها به وسیله مهاجم است(فریرهP3P19F، (159 : 1972

شبکه های ماهواره ای از طریق محتوی برنامه ها بر رفتارها و باورهای مذهبی افراد تاثیر می گذارند. از سوی دیگر بر اساس نظریه سکولاریزاسیون شبکه های ماهواره ای با رشد روز افزون و نمایش زندگی مدرن رفته رفته از اهمیت مذهب نزد مخاطبان کاسته و ارزشهای زندگی و جامعه بدون قید و بند مذهبی را جانشین آن می کنند (برات نژاد، 1384 به نقل از افهمی، .(66 :1385

پارسونز هم بهترین پایگاه برای ایجاد تغییرات فرهنگی در جوامع از جمله پذیرش فرهنگ مهاجم، جهان ارزشها و باورهای دینی افراد است. بر اساس نظریه پارسونز :

تغییر نظام فرهنگی افزایش تنش درون نظام تغییرباورها و ارزشها تهاجم
فرهنگی

به اعتقادپارسونز تاثیر ماهواره بر نظام فرهنگی جامعه و تغییر فرهنگ اصلی مردم توسط شبکه های مختلف ماهواره ای خود به افزایش تنش در جامعه و تغییر در باورها و رفتار دینی منجر شده و زمینه تهاجم فرهنگی و کم رنگ شدن

فرهنگ داخلی را در بر خواهد داشت(افهمی،.(66 :1385

1 – Kiwikuru 2 – Giddens 3 – Freire

669

پیشینه تجربی

بختیاری و فرخی (1391) به »بررسی رابطه برنامه های شبکه های ماهوارهای تلویزیونی و هویت دینی جوانان« در میان کارشناسان و صاحبنظران استان همدان در حوزه امور رسانه و جوانان پرداختند نتیجه تحقیق نشان داد که رابطه بین دو متغیر معنادار است و شبکه های ماهواره ای برهویت دینی جوانان تأثیر منفی دارند و بیشترین اهداف و تأثیر شبکه های ماهواره ای به ترتیب در حوزه های روی آوردن جوانان به انواع موسیقی غربی، گرایش به مدگرایی افراطی در جوانان، تضعیف باورهای دینی و بسترسازی از خود بیگانگی دینی و فرهنگی در جوانان، الگوپذیری از نظام فرهنگی اجتماعی و سبک زندگی غربی، دین گریزی، ترک نماز و سایر واجبات دینی، دوری از قرآن، دعا و نیایش، گرایش به آرایشهای مبتذل، ترویج سکولاریسم و جدایی دین از سیاست، افزایش ناهنجاریهای رفتاری در خانواده، بی احترامی به والدین و ترویج اندیشه و فرهنگ برهنگی است.

  مقاله فرقه وهابیت فایل ورد (word) دارای 12 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله فرقه وهابیت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله فرقه وهابیت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله فرقه وهابیت فایل ورد (word) :

فرقه وهابیت

1 – پیدایش

این فرقه منسوب به «محمدبن عبدالوهاب » (بن سلیمان بن محمدبن احمدبن راشدبن برید بن محمدبن برید بن مشرف بن عمر بن بعضابن ریس بن زاحزبن محمدبن على بن وهیب التمیمى ) ازمردم «نجد» (هزارو دویست شش – هزار و صدو پانزده قمرى ) مى باشد. «محمدبن عبدالوهاب » به مکتب «ابن تیمیه » گرایش داشت . نام این فرقه از پدر «محمد» که «عبدالوهاب » بود، گرفته شده است . «عبدالوهاب » که از علماى عینیه از بلاد نجد بود. محمد فقه هنبلى رانزد پدرش «عبدالوهاب » که از علماى هنابله بود، فرا گرفت . آثار «ابن تیمیه » و «قیم جزى » «که شاگرد ابن تیمیه بود» را مطالعه کردو تحت تاثیر قرار گرفت .

ابن تیمیه : «ابوالعباس احمدبن عبدالحیلم حرانى » از علماء حنبلى قرن هفتم و هشتم هجرى است که عقاید وى مخالفت افکار مذهبى معاصر خود تکفیر شد و مدتى زندانى بود مورد آزار مغولان قرار گرفت و از شام به قاهره گریخت .

در سال 712 ق دوباره به «دمشق » بازگشت و در سال 728 ق در گذشت .

محمد بن عبدالوهاب در بصره از «شیخ محمد مجموعى » علم دین آموخت ، در شام و حجاز نیز کسب فیض کرد وکمال یافت و سفرهایى به ایران «اصفهان » نمود.

در رابطه با نهضت پاکدینى «محمدبن عبدالوهاب » چند نکته قابل تاءمل

هست که خواننده تاریخ عقاید و آراء باید به آنها توجه کند: نکته نخست اینکه مقطع زمانى پیدایش این نهضت قابل توجه است . نکته دوم ، تحصیلات محد بن عبدالوهاب و مناطق و مراکزى که در آن تحصیل وتحقیق کرده است ، مى باشد.

در رابطه با نکته نخست ، مى دانیم که قرنهاى دهم تا سیزدهم هجرى فصل جدیدى در تاریخ عقید و آراء اسلامى بشمار مى رود: «امپراطورى عثمانى » خود را وارث خلافت اسلامى مى دانست و مدعى بود که آخرین خلیفه عباسى خالفت را به این خاندان وصیت کرده است . از دیگر طرف ت

رقباى ترک عثمانى که پیشینه اى دراز در اختلافات قبیله اى و محلى و منطقه اى بایکدیگر داشتند، ائتلاف کرده و نهضت صفویه را بر پاى داشتند. اتحاد و ائبلاف هفت قبیله ترک ، رژیم صفوى درایران را پدید آورد. استخدام مذهب شیعه امامیه بخشى از استراتژى ستیزه جویانه رقباى ترک عثمانى در مبارزه باامپراطور عثمانیان بود. نهضت شیعیگرى صفویه که با قوت و قدرت قزلباشهان شمشیرهاى آخته و قتبل عام سنیان شهر نشین ایران اکثرا سنى ، رو به گسترش بود، تا آن سوى مرزهاى

جغرافیایى ایران فرا رفت و در طى نزدیک به یک قرن ت سنى کشى و شیعه کشى در این دو امپراطور و صدور آن به شام وحجاز نزاع فرقهاى و کلاى شیعه و سنى را که در دوره آل بویه آغاز و بعد همراه با فراز و نشیبهائى ادامه داشت ، تجدید و تشدید کرد و به اوج بى سابقه اى رسانید.

اقدامات علماى سنى (که در جهت اهداف سیاسى سلاطن صفویه از یک سو و علما سنى در جهت اهداف سیاسى امپرااطورى عثمانى از دیگر سو) بر این کینه ودشمنى رنگ و رونق شگفتى مى داد. بر خواننده محقق در تاریخ ایران روشن است که دوره صفویه بیش از هر دوره دیگرى در تاریخ ایران و اسلام شیعه ت بخران سازبوده است :

بیشترین و تندترین ردیه ها علیه مذهب امامیهدر همین دوره از سوى سنیان نوشته شده است ، علماى بزرگ شیعه که اصولا در بلاد سنى نشین بى طرف بوده اند، ترور شده اند (نمونه اش شهید ثانى ) بى گناه بلاد عثمانى قتل عام شده اند ورعب و وحشت و ناامنى کلیه جوامع شهرى و روستایى شیعیان برون مرزى آن روزگار را فراگرفته بود. و از همه مهمتر سیمایى که صفویه از

«تشیع امامیه » ارائه داده مى کرد، مسئله یازتر بود و دستاویز حمله و بهانه مناسبى در دست علمامتعصب سنى بود. اسناد تاریخ نشان میدهد که در بلاد سنیان ، «تشیع امامیه » مترادف بود با مذهب شرک و تمام بر چسب هایى که در ادوار گذشته تاریخ ت اسلاف سنى شان بر تارک «تشیع » چسبانده بودند، صحت و مشروعیت مى یافت .

اقدامات صفویه تا آنجا شوم و ویرانگر بود که بسیارى از سنیان متعصب ، اقدامات خلفاء اموى و عباسى را علیه «ائمه شیعه » (علیه السلام ) توجیه میکردند، و مى دانیم که درگذشته قبل از صفویه «غزالى طوسى » براى خوشایند خلافت و سلطنت تسنن ، «یزید بن معاویه » را تبرئه کرد ولعن بر او را حرام دانست .اما اینبار قضیه شکل جدى تر بخود گرفت وکلیه خلفا سفاک اموى – عباسى تبرئه شدند. حقانیت ، مظلومیت و معنویت تشیع امامیه بایکوت شد و سناین بلاد همچو آتشى در زیر خاکستر منتظر فرصت بودند.

«محمدبن عبدالوهاب » درست در چنین مقطع بلند تاریخى زاد و زیست و دید ولمس کرد.

ونکته دوم ، تحصیلات «محمدبن عبدالوهاب » است . او در حوزهایى مطالعه مى کرد که در معرض تهاجم فرهنگى ، سیاسى و نظامى صفویه بودند. آمدن اوبه ایران و مخصوصا «اصفهان » و اقامت او در آن شهر قابل توجه است . او از نزدیک شاد اقدامات متولیان رسمى و دولتى و علمى مذهب امامیه بود. بدو شک محمدبن عبدالوهاب در مراسم محرم اصفحان دیده است که چگونه در روز «عاشورا» شاه شیعه !! سرهاى بریده سنیان را به عنوان سرهاى بریده امویان !! تحویل مى گیرد و به قاتلین سکه هاى طلا مى هد;

خلاصه اینکه محمد بن عبدالوهاب و نهضت افراطى او محصول چنین دوره اى است .

یعنى یک واکنش ! یک عکس العمل که مى تواند اشکال مختلفى در انعکاس خود بیابد.

آنگونه که وقتى محمودافغان ایران رادر نوردید، «ملا زعفران » سنى را آورد تا مال وجان و ناموس روافض !! را مباح کند و دراصفهان چنین شد..

علمامذهبى در نقد و نفى «وهابیت » تنها «معلول » را مى بیند واز علت غافل اند وفورا دست خارجى و; را در کار مى آورند.

تعالیم «محمدبن عبدلوهاب » در واقع تهاجمى است فرهنگى علیه محصولات فرهنگى صفویه و اقدامات نظامى مخرب و ویرانگر وظالمانه او و پیرونش ، عکس العملى است علیه اقدامات قزلباشان صفوى که در طول حداقل یک قرن تمام با قداره «تشیع » رادر دل و درون توده هاى عامى سنى ایران و اطراف آن فرو کردند وعقاید و اماکن سنیان را زیرو رو کردند.

و همان گونه که قتل عامهاى «شاه اسماعیل اول » درشیعه کردن سنیان ، عنوان «جهاد» داشت و فتواى فقها را در حمایت خودبهمراه داشتند، تخریب ها وقتل عامهاى وهابیان در بلاد شیعه و انهدام اماکن مذهبى امامیه ، عنوان جهاد و پاکسازى و تطهیر اسلام !! و توجیه مذهبى داشت . و در همین جا باید به این نکته واقعیت تاریخى اشاره کرد که تاریخ اسلام از آغاز تاکنون نشان مى دهد:

کلیه فرقه ها و نهضتهاى فکرى ، فرهنگى ، سیاسى ، اجتماعى و نظامى در سایه و فضاى فرهنگى ، سیاسى خلافت و سلطنت پدید آمده اند و هر کدامشان به نحوى دراعتراض به وضع موجود، ابراز وجود کرده اند، اگر در ستیز با عقاید رسمى بوده است و نفى تفکر موجودت بدعت

نامیده شده و اگر در نبرد با ساختار سیاسى فرهنگى – اجتماعى – اقتصادى موجود ونفى سیادت متولیان رسمى بوده ، تکفیر گردیده و تحت پیگرد مذهب رسمى و سیاست حاکم قرار گرفته است و بعد در تاریخ عقاید و آرا به بدترین وجهى تحریف شده است وبه صاحبان آرا و عقایدت اقوال و

اعمالى نسبت داده اند که روحشان از آنها خبر نداشته است و همین اقوال پشتوانه تاریخ نقلى و کتب فرق و ملل و نحل گردیدهاست . نکته دیگر این است که تاریخ عقاید و آراء بشرى نشان مى دهد که هر حرکت فکرى ( مثبت یامنفى ) اصولا دارى علل و انگیزه هائى است که مبادى عقیدتى آن مبتنى بر همین علل و انگیزهاست ، ایدئولوژى و پیام آن حرکت بر همین علل استوار است و بعد براى توجیه تاریخى خود به دنبال پیشینه و ریشه مى گردد. دراین شکى نیست که محمد بن

عبدالوهاب ، عقاید کلامى خود رادر تاریخ عقاید و آراء اسلامى جستجو کرده و عقاید ابن تیمیه را مناسب دیده و هماهنگیهائى با آنهاداشته است .اما خود ابن تیمیه محصول چه عصرى است ؟ او نیز محصول عصر تنازع بقا مذاهب رسمى است است : عصر مغولان و بعد در دوره ایلخانان ) مذاهب اسلامى در چه رقاتبى براى بقا بودند حنفیان قظب غالب مذاهب تسنن بودند و شیعه امامیه مذهب رقیب نیزگاه غالب مى شد. در این میان حنبلیان و شافعیان در اقلیت و محدودیت بودند وزیدیان و اسماعیلیان در تعقیب و قتل عام ;

ابن تیمیه محصول چنین عصرى است که عقاید وآراش را باید در قالبهاى منجمد و متحجر شاعره واصحاب الحدیث ومرجئه و جبریه دید. آنچه مهم است ، باید به علل ، عوامل و انگیزه هاى خیزش بک حرکت و به ریشه هاى توجیها تاریخى آن .

در منابع شیعه امامیه ابن تیمیه اینگونه معرفى شده است : احمدبن تیمیه (728 – 661 ق ) فقیه ، محدث ومتکلم حنبلى است وى متولد 661 ق . در حران (سوریه ) مى باشد و در ایام حمله مغولان مقیم دمشق شد. او داراى تاءلیفات بسیارى است بالغ بر سیصد جلد است . «ابن تیمیه » بر کلیه مذاهب اسلامى انتقاد داشت و کتبى علیه این مذاهب نوشت . در عین حال مورد احترام عامه بود. «ناصر» خلیفه فاطمى وى را به زندان انداخت با پا در میانى مادرش آزاد شد. او قائل به تجسم و تشبیه بود. «علماء عامه » علیه او اظهار نظر کرده اند و کتبى بر رد عقاید وى نوشته اند. برخى ابن تیمیه را «بدعت گذار» و برخى دیگر کافر دانسته اند.

گویند «بخارى » وى را «کافر» دانسته است .

آثار و عقاید او در شام و اطراف ممنوع اعلام گردید و خلیفه وقت دستور داد هر کس بر این عقاید باشد، مال و جانش مباح است .

از عقایدى که به وى نسبت داده اند این است که وى تمام عقاید مسلمانان را زیر سؤ ال برده و آنان را در پرستش متولیان رسمى مذاهب به یهود ونصارى تشبیه کرده که احبار و رهبان خود را مى پرستند گویند عقاید و آثار او در تجسم و تشبیه خداوند است به اصحاب سقیفه توهین روا داشته ، مردم را از زیارت قبر رسول الله باز داشتهو آن را نوعى شرک تلقى کرده است . عقاید و آراء او بر خلاف عقاید عامه مسلمانان است ، لذا کلیه فقهاء رسمى علیه او هماهنگ عمل کردند و به زندانش د انداختند.

2 – عقاید و آراء: مى گویند وهابیها معتقدند که هیچ انسانى نه موحد است و نه مسلمان مگر اینکه امورى را ترک کند، از جمله : 1 – به وسیله هیچ یک از رسولان و اولیاء پروردگار به خداوند توسل نجوید، و هرگاه اقدام به این کار کند و بگوید: اى خدا! توسط پیامبرت محمد (صلى الله علیه و آله ) به تو متوسل مى شوم که مرا مش

مول رحمت خود قرار دهى ، اینگونه افراد در راه شرک گام نهاده و مشرک مى باشند.

2 – زائران به قصد زیارت به آرامگاه رسول خدا (صلى الله علیه و آله ) نزدیک نشوند و بر قبر آن حضرت دست نگذارید و در آنجا دعا نخوانند و نماز نگذارید و ساختمان و مسجد بر روى قبر نسازند.

3 – از پیامبر (صلى الله علیه و آله ) طلب نکنند اگر چه پروردگار، حق شفاعت را پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله ) داده است ولى از طلب آن نهى فرموده است . بر مسلمانان جایز است که بگوید: «یا الله ! شفع لى محمدا» :

«پروردگارا! محمد (صلى الله علیه و آله ) را شفیع من قرار ده » ولى روا نیست که بگوید: «یا محمد! (صلى الله علیه و آله ) اشفع لى عندالله &raquo.

و کسى که از پیامبر طلب شفاعت کند، مانند این است که از بت ها شفاعت خواسته باشد

4- باید هرگز به رسول خدا «صلى الله علیه و آله » سوگند یاد نکندو او راندا ننماید (: یا محمد) و آن حضرت را با عبارت «سیدنا» توصیف نکند و الفاظى از قبیل : بحق محمدو.. بر زبان جارى نسازد.

5 – نذر براى غیر خدا و پناه بردن و استغاثه به غیر خداوند شرک است .

6 – زیارت قبور و ساختن گنبد و بارگاه بر آنها وتزئین قبور و سنگ کتیبه ، چراغ روشن کردنو شمع گذاشتن بر آنها شرک است .

7 – وهابیون بر این باور شدند که مسلمانان درطى روزگار وقرون ، از آئین اسلام منحرف شده اند و در دین خدا بدعت هائى جاى داده اند که با شرع اسلام متناقض مى باشد. به عقیده وهابیون باید از اصولى که پیامبر اسلام «صلى الله علیه و آله » حکم فرموده ، پیروى کرد و از منهیات او دورى نمود. باید فقط پرودگار امیدوار بود و از او ترسید و به او توکل کرد و شفاعت خواست .

8 – هرگونه مراسم تشییع جنازه و سوگوارى حرام است . ارواح اموات کارى نمى توانند بکنند و در امور دنیوى و اخروى زندگان دخالتى نمى توانند داشته باشند.

تاءویل آیات حرام است ;

9- کار بردن القاب که بر عزت و احترام دلالت دارد، در مورد افراد بشر ناصواب است زیرا احترام و تعضیم تنها شایسته خداوند است .

10 – هرگاه مسلمانى از دنیا برود، روح او در بهشت است واین جاى شادى و سرور دارد نه غم و اندوه .

گویند وهابیون قائل به جنگ با دیگر فرق و مذاهب اسلامى هستند و مدعى اند که یا بایدبه آئین وهابیت در آینده و یا جزیه دهند. آنان مخالفان خود را متهم به کفر و شرک مى کنند واموال و انفس و نوامیس د بقیه را حلال مى دانند. از دیدگاه وهابیون مرتکب کبیره کافر است و هر کس در جنگ کشته شود، به بهشت مى رود. وهابیون آیات قرآنى وارده پیرامون شرک و کفر را بر مسلمانان مخالف خود منطبق مى کنند.

گفتگوى یک عالم شیعه با محمد بن عبدالوهاب :

در برخى کتب ، سخن از مباحثه یک دانشمند شیعى به نام «شیخ جواد قمى » (؟) با محمد «محمد بن عبدالوهاب » رفته است . گرد آوردنده این مطالب را از کتاب خاطرات منسوب به فردى نام «همفر» انگلیسى (؟) نقل کرده است .

دانشمند شیعى : چرا از امام على بن ابى طالب علیه السلام پیروى نمى کنى ؟

محمد بن عبدالوهاب : از دیدگاه من على مانند عمر گفتارش حجت نیست ، تنها حجت ما کتاب خدا وسنت پیامبر است .

دانشمند شیعى : رسول خدا صلى الله علیه و آله فرموده است : « انا مدینه العلم و على بابها » در این صورت میان على و دیگران فرق هست .

محمد بن عبدالوهاب : اگر گفتار على حجت بود پس چرا رسول خدا صلى الله علیه و آله نفرمود: «کتاب الله و على بن ابى طالب &raquo.

دانشمند شیعى : آرى ! رسول خدا صلى الله علیه و آله این را فرموده است :

« انى تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتى »

و على رئیس عترت رسول الله صلى الله علیه و آله است .

دانشمند شیعى مدارک زیادى از منابع عامه در اثبات این گفته رسول خدا صلى الله علیه و آله ارائه کرد.

محمد بن عبدالوهاب : اگر پیامبر چنین گفته باشد، پس او چه مى شود.

دانشمند شیعى : «سنت » رسول خدا صلى الله علیه و آله شارح «کتاب الله » است و «عترت » رسول شارح «سنت » او است

وقتى پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله ) از دنیا رفت ، مسلمانان به یک شارح نیاز داشتند که قرآن را تفسیر و تشریع کند. این کار تنها از عترت رسول ساخته بود.

محمد بن عبدالوهاب سکوت کرد وپاسخى نداشت که بدهد.

3 – رهبران فرقه وهابیه :

وارث مقتدر و مسلط آئین وهابیت ، اندکى پس از پیدایش آن ، خاندان آل سعود شد.

این خاندان که از دیر باز بر جزیره العرب دست داشته ، توانست با تکیه بر این آئین و حمایت وگسترش واحیا آن تنها وارث بى چون وچراى وهابیت گردد.

1 -محمد بن سعود، نخستین فرد از خاندان سعود است که مذهب وهابیه را قبول کرد (م 1279 ق )

2 – عبدالعزیز بن سعود. وى بر «احساء» و«قطیف » دست یافت وسواحل خلیج فارس را نیز در اختیار گرفت . در سال 1216 ق کربلا را غارت کرد. اندکى بعد مکه وطائف را زیر نفوذ گرفت وبر عمان دستیافت . در سال 1218 قمرى توسط یکى از شیعیان کشته شد.

  مقاله کرْخِ بغداد، پایگاه تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری فایل ورد (word) دارای 28 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله کرْخِ بغداد، پایگاه تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله کرْخِ بغداد، پایگاه تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری فایل ورد (word)

چکیده    
مقدمه    
1 بنای بغداد و شکل‌گیری محله‌های آن    
2 شکل‌گیری محله کرخ و تطور آن تا سده چهارم هجری    
3 تطور کرخ و اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی آن در سده‌های چهارم و پنجم هجری    
4 شکل‌گیری جامعه شیعی در کرخ    
5 علل گرایش مردم کرخ به تشیع و عوامل جذب شیعیان به آن محله    
1 شیخ مفید    
2 و3 سیدمرتضی و سیدرضی    
4 شیخ طوسی    
کرخ و شعایر شیعی    
نتیجه    
منابع    

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله کرْخِ بغداد، پایگاه تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری فایل ورد (word)

ـ ابن حوقل، ابو القاسم نصیبی، صوره الارض، بیروت، دار صادر، چ دوم، بی‌تا

ـ ابن خلکان، شمس الدین احمد بن محمد، وفیات الاعیان، تصحیح احسان عباس، قم، منشورات شریف رضی، چ دوم، 1364

ـ ابن طقطقی، محمد بن علی، الفخری فی الاداب السلطانیه و الدول الاسلامیه، قم، منشورات شریف رضی، 1414 ق

ـ ابن عنبه، جمال الدین احمد بن علی، عمده الطالب فی انساب آل ابی طالب، نجف اشرف، حیدریه، چ دوم، 1380ق

ـ ابن فقیه، احمد بن محمد بن اسحاق همدانی، کتاب البلدان، تحقیق یوسف هادی، بیروت، عالم الکتب، 1416ق

ـ ابن کثیر، ابو الفداء اسماعیل، البدایه و النهایه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1413ق

ـ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ترجمه و تحقیق محمد رضا تجدد، تهران، امیر کبیر، چ سوم، 1366

ـ ابن‌ابی الحدید، عز الدین، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه، چاپ دوم، 1385 ق

ـ ابن‌اثیر، عزالدین علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، تصحیح محمد یوسف الدقاقه، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ دوم، 1415 ق

ـ ابن‌جبیر، محمدبن احمد، سفرنامه، تصحیح ویلیام رایت، ترجمه پرویز اتابکی،مشهد،آستان قدس رضوی،1370

ـ ابن‌جوزی، ابو الفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1412 ق

ـ ابن‌جوزی، ابوالفرج عبد الرحمن‌بن علی، مناقب بغداد، تحقیق محمد زینهم محمد عزب، قاهره، دار غریب، 1998م

ـ اصطخری، ابو اسحاق ابراهیم، المسالک و الممالک، بی‌جا، کتابخانه صدر، 1927م

ـ امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، تحقیق حسن امین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1403ق

ـ بحر العلوم، محمد مهدی، الفوائد الرجالیه، نجف اشرف، مکتبه العلمین الطوسی و بحر العلوم، 1386ق

ـ بغدادی، صفی الدین عبد المؤمن بن عبد الحق، مراصد الاطلاع، تحقیق علی محمد بجاوی، بی‌جا، دار احیاء الکتب العربیه، 1373ق

ـ تنوخی، ابو علی محسن بن علی، نشوار المحاضره و اخبار المذاکره، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1424ق

ـ تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دار الاضواء، بی‌تا

ـ توحیدی، ابو حیان، الامتاع و المؤانسه، تصحیح احمد امین و احمد زین، قم، منشورات شریف رضی، بی‌تا

ـ ثعالبی، ابو منصور عبد الملک نیشابوری، یتیمه الدهر، تحقیق مفید محمد قمیمه، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق

ـ جاودان، محمد علی، «بغداد و کرخ مولد و مسکن شریف رضی»، فصلنامه نهج البلاغه، ش 6، بی‌تا

ـ جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری، قم، انصاریان، 1375

ـ حموی، یاقوت، معجم البلدان، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1410‌ق

ـ خطیب بغدادی، ابو بکر احمد بن علی، تاریخ مدینه السلام(بغداد)، تحقیق بشّار عواد معروف، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 1422ق

ـ خوانساری، محمدباقر موسوی، روضات الجنات، تهران، اسماعیلیان،1390ق

ـ خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بیروت، چ دوم، 1403ق

ـ دوری، عبد العزیز و دیگران، بغداد (چند مقاله در تاریخ و جغرافیای تاریخی)، ترجمه دولتشاهی و پروشانی، تهران، بنیاد دایره المعارف اسلامی، 1375

ـ دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، الاخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، قم، منشورات شریف رضی، 1409ق

ـ دینوری، ابو حنیفه احمد بن داود، الاخبار الطوال، ترجمه مهدوی دامغانی، تهران، نی، چ چهارم، 1371

ـ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دار العلم للملایین، چ هشتم، 1989م

ـ زرین کوب، عبدالحسین، تاریخ ایران بعد از اسلام، تهران، امیر کبیر، چ پنجم، 1368ش

ـ صولی، ابو بکر محمد بن یحیی، اخبار الراضی بالله و المتقی لله، بیروت، دار المیسره، چ دوم، 1311ق

ـ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت، روائع التراث العربی، بی‌تا

ـ طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، الفهرست، نجف اشرف، المکتبه المرتضویه، 1356ق

ـ علی، صالح احمد، بغداد مدینه السلام، بغداد، مجمع العلمی العراقی، 1985م

ـ کرمر، جوئل، احیای فرهنگی در عهد آل بویه، ترجمه محمدسعید حنایی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1375

ـ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، منشورات شریف رضی، 1422‌ق

ـ مسکویه، ابو علی احمد بن علی، تجارب الامم، تحقیق ابو القاسم امامی، تهران سروش، 1366

ـ مقدسی، ابو عبدالله محمد بن احمد، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، ترجمه علی نقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، 1361

ـ همدانی، محمد بن عبد الملک، تکمله تاریخ الطبری، بیروت، روائع التراث العربی، بی‌تا

ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، البلدان، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران، چ چهارم، 1381

ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، البلدان، نجف اشرف، المکتبه المرتضویه، 1337 ق

ـ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران، علمی و فرهنگی، مامقانی،‌تنفیح‌ المقال، چ ششم، 1371

چکیده

کرخ یکی از محله‌های بغداد است که پس از بنای بغداد شکل گرفت و شیعیان رفته‌رفته به محله کرخ روی آوردند. عوامل جذب شیعیان به محله کرخ و گرایش اهالی آنجا به تشیع عبارت‌اند از: قرار گرفتن کرخ در نزدیکی مسجد براثا و مرقد امام کاظم و امام جواد، قرار گرفتن در مسیر کاروان‌هایی که از کوفه به بغداد وارد می‌شدند و اغلب از شیعیان بودند، حضور بزرگانی از شیعه مانند هشام بن حکم و; در آنجا. علمای بزرگ شیعه مانند شیخ مفید، سیدمرتضی، سیدرضی و شیخ طوسی، به خصوص در دوران آل‌بویه، کرخ را مرکز فعالیت‌های علمی و مذهبی و سیاسی خود قرار دادند. از این رو کرخ در رشد و گسترش تشیع نقش مهمی ایفا نمود

کلید واژه‌ها: کرخ، بغداد، تشیع، آل‌بویه، شیخ مفید و شیخ طوسی.

مقدمه

کرخ یکی از محله‌های بغداد است که حدود یازده سال پس از بنای بغداد شکل گرفت. ابتدا بازارهای بغداد و به تدریج، منازل مسکونی بازاریان نیز به کرخ منتقل و آنجا به یکی از محله‌های مهم بغداد تبدیل شد. کرخ در سده‌های چهارم و پنجم هجری نقشی مهم در تاریخ تشیع ایفا کرد. این محله در مقطع زمانی یادشده، یکی از کانون‌های برجسته در تاریخ تشیع و از افتخارات آن بود. عالمان بزرگ و صاحب نظر و صاحبان آثار برجسته و دست اول شیعه، در این مقطع زمانی، در بغداد و به ویژه محله کرخ می‌زیستند. صاحبان کتب اربعه و همچنین شیخ مفید، سیدمرتضی و سیدرضی از جمله این عالمان بودند

مقاله حاضر به بررسی اوضاع و احوال کرخ و نقش آن در رشد و گسترش تشیع در سده‌های چهارم و پنجم هجری پرداخته و با تکیه بر منابع معتبر و دست اول و با رعایت اختصار، به پرسش‌های زیر پاسخ داده است

محله کرخ و جامعه شیعی در آن، چگونه شکل گرفت؟ عوامل گرایش اهل کرخ به تشیع و علل جذب شیعیان به آن محله کدام‌اند؟ اوضاع اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، مذهبی و فرهنگی کرخ در سده‌های چهارم و پنجم چگونه بود؟ کرخ در این مقطع زمانی چه نقشی در رشد و گسترش تشیع و ترویج شعائر شیعی داشته است؟

1 بنای بغداد و شکل‌گیری محله‌های آن

برای پاسخ به پرسش اول و بررسی چگونگی شکل‌گیری محله کرخ، لازم است ابتدا چگونگی تأسیس بغداد و شکل‌گیری محله‌های آن را بررسی کنیم

در پی شورش راوندیان علیه منصور عباسی در شهر هاشمیه، این شهر از چشم منصور افتاد، به ویژه اینکه هاشمیه نزدیک کوفه واقع شده بود و منصور خود را از مردم کوفه درامان نمی‌دید، زیرا کوفه مرکز تشیع و جایگاه دوستداران اهل‌بیت بود. از این رو، منصور در جست‌وجوی مکانی مناسب برای تأسیس شهری به عنوان مرکز خلافت خود بود. کار تحقیق و جست‌وجو، مدتی طول کشید. سرانجام به کمک آگاهان و صاحب نظران و با توجه به ملاحظات نظامی، اقتصادی و اقلیمی، منطقه بغداد در ساحل غربی رود دجله و نزدیک مداین انتخاب شد. این مکان بر سر راه خراسان و محل تلاقی راه‌های کاروان رو قرار داشت و بازارهای ماهانه در آن برپا می‌شد. از این رو در چنین مکانی آذوقه کافی برای نظامیان و مردم یافت می‌شد. این مکان در وسط سرزمین بین النَّهرین قرار داشت و از آب و هوایی معتدل برخوردار بود

در ماه ربیع الاول سال 141 به دستور منصور نقشه شهر تهیه و به شکل مدور طرح‌ریزی شد. کارهای مقدماتی حدود چهار سال طول کشید و در سال 145ق بنای شهر آغاز گشت. بعد از گذشت یک سال، در سال 146ق، منصور در بغداد مستقر شد و در سال 149ق، ساختمان شهرِ مدور، تکمیل گردید؛ شکلی که بر خلاف نظر جغرافیا نویسان قدیم، تازگی نداشت و در بنای همدان، حرّان و دارابجرد (دارابگرد) به کار رفته بود

شهر مدور، چهار دروازه داشت که عبارت بودند از: دروازه کوفه در جنوب غربی، دروازه بصره در جنوب شرقی، دروازه خراسان در شمال شرقی و دروازه شام در شمال غربی

منصور شهر خود را «مدینهُ السَّلام» نامید. نام‌های دیگری نیز مانند «مدینهُ جعفر»، «مدینهُ المنصور»، «مدینهُ الخلفاء» و«الزَّوراء» برای آن به کار رفته است